Page 19 - Evren Dergi 2

Adaçayı: Anadolu'da çoğu adaçayı suyu özell�kle kanda kolesterol ve

türünden kuru yaprak olarak başta kan şeker� sev�yes�n�n düşürülme-

Türk�ye, tıbb� ve aromat�k b�tk�ler bakımından dünyanın en zeng�n ülkeler�n- çay ve baharat olarak yararlanılır. s�nde (ant�d�yabet�k ve ant�kolest-
den b�r�s�d�r. Türk�ye florasında doğal olarak yet�şen yaklaşık 12,000 kadar Adaçayı yağı, ant�sept�k ve ant�b�yo- rem�k), s�nd�r�m ve solunum s�ste-
b�tk� taksonundan 3,750 tanes� endem�kt�r. Endem�kler başta olmak üzere t�k etk�s� çok güçlü olan b�r uçucu m� hastalıklarının tedav�s�nde,
Türk�ye’de doğal olarak yet�şen yüzlerce b�tk� türünün tıbb� ve aromat�k değer� yağdır. Bu nedenle özell�kle boğaz m�de-bağırsak rahatsızlıklarında
çok yüksekt�r. Türk�ye’de yaklaşık 500 kadar b�tk� türünden halk hek�ml�ğ� enfeks�yonları, d�ş �lt�haplanmaları ve kullanılır.

veya geleneksel tıp uygulamaları kapsamında faydalanılmaktadır. Ancak t�ca- ağız yaraları �ç�n yapılan �laçların
ret� yapılanların sayısı 350 kadar olup, bunlardan 140’nın dış satımı da yapıl- katkı maddes�d�r. Adaçayı yaprakları B�ber�ye: Taze ya da kurutulmuş
maktadır. ve uçucu yağı halk hek�ml�ğ�nde ya- yaprakları koku ve tat vermek

Türk�ye'de t�caret� yapılan tıbb� ve aromat�k b�tk�ler�n b�r kısmı doğadan topla- tıştırıcı, ağrı kes�c�, ter kes�c�, balgam amacıyla et, balık, sebze yemekle-
narak ve b�r kısmı da kültürü yapılarak üret�lmekted�r. Adaçayı, ardıç, b�ber�ye, söktürücü, soğuk algınlığını önley�c�, r�ne ve çorbalara katılır. B�ber�ye-
çöven, defne, ıhlamur, ısırgan otu, kantaron, karabaşotu, kuşburnu, mahlep, adale ağrılarını g�der�c�, m�dev� ve n�n uçucu yağı (Oleum Rosmar�n�)
meyan kökü, mers�n, oğul otu, papatya, salep, sumak, tarhun ve yaban� kek�k dezenfektan başta olmak üzere pek özell�kle parfüm, kozmet�k ve aro-
�le bazı soğanlı, yumrulu ve r�zomlu b�tk�ler doğadan toplanan öneml� b�tk�ler- çok amaçlar �ç�n yaygın şek�lde kulla- materap�de çok değerl�d�r. B�ber�ye

d�r. nılır. uçucu yağından c�lt bakım kremler�
Türk�ye’n�n tıbb� ve aromat�k b�tk�ler �hracatından yılda yaklaşık 100 m�lyon ve losyonları hazırlanır. Doğal
dolar gel�r sağlamaktadır. Ülkem�z�n �hraç ett�ğ� en öneml� tıbb�, aromat�k ve Kek�k: Baharat olarak özell�kle et parfüm yapımında d�ğer uçucu

baharat b�tk�ler�; adaçayı, anason, b�ber�ye, çemen, çörek otu, çöven, dağça- yemekler�ne, p�zzalara, çorbalara, yağlarla karıştırılır. D�nlend�r�c�, sa-
yı, defne, ıhlamur, kapar�, kek�k, kırmızıb�ber, k�myon, k�şn�ş, mahlep, meyan salatalara ve soslara katılır. Türk ke- k�nleşt�r�c� ve kas gevşet�c� aroma-
kökü, nane, oğul otu, rezene, sumak ve bazı soğanlı ve yumrulu b�tk�lerd�r. k�kler� Akden�z mutfağına özgü ye- t�k banyo sularına, selül�t ve karın
meklerde kullanılır. Güçlü ant�m�kro- çatlaklarını önley�c� masaj yağları-
b�yal etk�s�nden dolayı özell�kle üst na, nefes açıcı ve ağız kokusunu
boğaz enfeks�yonlarına ve ağız yara- g�der�c� ağız sularına katılır.
larına karşı kek�kten faydalanılır. Bu

amaçla, üzer�ne b�r damla kek�k yağı
damlatılmış kesme şeker yenerek K�myon: Özell�kle pastırma ve
veya sıcak çayla b�rl�kte �ç�lerek kul- sucuk yapımında kullanılan baha-

lanılır. ratlara karıştırılmaktadır. Baharat
Halk �lacı olarak m�de ve baş ağrıları- dışında, meyveler� s�nd�r�m kolay-
na karşı da kek�kten faydalanılır. laştırıcı, gaz söktürücü, spazm
Kek�k yağı, yüksek orandak� kar- g�der�c�, �drar ve safra arttırıcı,
vakrol ve t�mol �çer�ğ� neden�yle balgam söktürücü, soğuk algınlığı

(bazen %90'a yakın karvakrol�çer�r), g�der�c�, üst solunum yolu enfeks�-
güçlü b�r ant�bakter�yal ve ant�fungal yonlarını g�der�c� olarak kullanıl-
madded�r. Kek�ğ�n damıtılması sıra- maktadır.

sında yağın altında b�r�ken kek�k