Page 120 - ประมวลองค์ความรู้พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
P. 120
ปัญจมหำนที (ปัน-จะ-มะ-หา-นะ-ที)
หมายถึง แม่น�้า ๕ สายในชมพูทวีป ประเทศอินเดีย เชื่อว่าไหลมาจากเขาไกรลาส
ซึ่งเป็นที่สถิตของพระอิศวร ได้แก่ แม่น�้าคงคา แม่น�้ายมนา แม่น�้ามหิ แม่น�้าอจิรวดี และแม่น�้าสรภู
ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก สมัยรัชกาลที่ ๕ ครั้งที่ ๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้น�้าจาก
ปัญจมหานที เป็นน�้าสรงพระมุรธาภิเษก สืบมาจนถึงรัชกาลที่ ๙
ปืนมหำฤกษ์ มหำชัย มหำจักร มหำปรำบยุค
(มะ-หา-เริก/มะ-หา-ชัย/มะ-หา-จัก/มะ-หา-ปราบ-ยุก)
การยิงปืนใหญ่เป็นสัญญาณเพื่อเอาฤกษ์เอาชัยในการสงคราม มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา
ปืนมหาฤกษ์ใช้ยิงเมื่อเริ่มการเดินทัพถือเป็นการเอาฤกษ์ ปืนมหาชัยยิงเป็นสัญญาณเพื่อต้อนรับกองทัพ
ที่มีชัยกลับมา ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างปืนใหญ่ขนาดเล็ก
ใช้ในการพระฤกษ์ ประกอบด้วยปืน มหาฤกษ์ มหาชัย มหาจักร และมหาปราบยุคขึ้น เพื่อใช้ส�าหรับ
ยิงสลุตในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และพระราชพิธีส�าคัญ
118
