Page 5 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 5
ก
ชื่อดุษฎีนิพนธ์ : การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฏในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
ผู้วิจัย : พระมหาปพน กตสาโร (แสงย้อย)
ปริญญา : พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (ปรัชญา)
คณะกรรมการควบคุมดุษฎีนิพนธ์
: ผศ.ดร.จรัส ลีกา, ป.ธ. ๗, พธ.บ. (ศาสนา), M.A. (Philosophy),
Ph.D. (Philosophy)
: ผศ.ดร.สุวิน ทองปั้น, พธ.บ. (ปรัชญา), M.A. (Philosophy),
Ph.D. (Philosophy )
วันส าเร็จการศึกษา : ๑๕ มีนาคม ๒๕๖๒
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ ๑) เพื่อศึกษาแนวคิดอภิปรัชญาในอภิธรรมปิฎก ๒) เพอ
ื่
ศึกษาสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา ๓) เพอวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฏในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลิ
ื่
นทปัญหาเป็นการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary research) โดยการเก็บข้อมูลจากเอกสารปฐมภูมิ
และเอกสารทุติยภูมิ แล้วน าข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนา ตามหลักอุปนัยวิธี
ผลการวิจัยพบว่า
๑) แนวคิดอภิปรัชญาในอภิธรรมปิฎกพบว่า อภิปรัชญานั้นหมายถึงปรมัตถธรรม ที่
ประกอบด้วย จิต ได้แก่ กุศลจิต อกุศลจิต และอพยากตจิต, เจตสิก ได้แก่ เจโตยุตตลักขณะ ๔
ั
ลักษณะ คือ ๑) เอกุปปาทะ เกิดพร้อมกับจิต, ๒) เอกนิโรธ ดับพร้อมกับจิต, ๓) เอกาลมุพนะ รับ
อารมณ์อย่างเดียวกับจิต ๔) เอกวาถูกะ อาศัยวัตถุอย่างเดียวกับจิต, รูป ได้แก่ ๑) รูปสมุทเทสนัย
(มหาภูตรูป, อปาทายรูป,๒) รูปวิภาคนัย, ๓) รูปสมุฏฐานนัย, ๔) รูปกลาปนัย, และ๕) รูปปวัตติกกม
ุ
นัย และนิพพานได้แก่ ๑) สันติลักษณะ, ๒) สอปาทิเสสนิพพาน, ๓) อนุปาทิเสสนิพพาน, ๔) สุญญต
ุ
นิพพาน, ๕) อนิมิตตนิพพาน, ๖) อัปปณิหตนิพพาน
๒) สารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา พบว่า คัมภีร์มิลินทปัญหา แบ่งเป็น ๖ ส่วน ดังนี้ (๑)
บุพพกรรมของพระนาคเสนและพระเจ้ามิลินท์ (๒) ปัญหาเงื่อนเดียว (๓) ปัญหาสองเงื่อน (๔) เรื่องที่รู้
โดยอนุมาน (๕) ลักษณะแห่งธรรมต่าง ๆ (๖) เรื่องที่จะพงทราบด้วยอปมา ส่วนสารัตถะในคัมภีร์มิลิ
ึ
ุ
นทปัญหาที่เกี่ยวข้องกับปรมัตถธรรมได้แก่ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน นั้นปรากฏอยู่ทั่วไปในการ
ถาม-ตอบปัญหาระหว่างพระยามิลินท์กับพระนาคเสนซึ่งไม่ได้ระบุตรง ๆว่าอะไรเป็น จิต เจตสิก รูป
และนิพพาน
