พัฒนาการด้านสังคม ชนชั้นผู้ถูกปกครอง ไพร่ ราษฎรที่ต้องถูกเกณฑ์แรงงานให้กับทางราชการทั้งในยามปกติและ ยามสงคราม และต้องสังกัดมูลนายประชาชนที่เป็นไททั้งชายและหญิง เป็นแรงงานของบ้านเมือง ไพร่แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ 1. ไพร่หลวง 2. ไพร่สมก าลังพล