Page 8 - Socioekonomski pokazatelji 2020.

Socioekonomski pokazatelji po općinama FBiH 2020

INDEKS RAZVIJENOSTI

Indeks razvijenosti je kompozitni pokazatelj koji se računa kao ponderirani prosjek više osnovnih
socioekonomskih pokazatelja radi mjerenja stepena razvijenosti jedinica lokalne samouprave i kantona.
Ciljevi izrade indeksa razvijenosti su uravnoteženi regionalni razvoj kantona i jedinica lokalne samouprave u
FBiH, kontinuirano unapređenje javnih politika korištenjem rezultata indeksa razvijenosti, osiguranje
transparentnosti i odgovornosti za korištenje javnih finansijskih sredstava.
Koristi indeksa razvijenosti su unaprjeđenje razvojnog planiranja i implementacije strateških dokumenata u
FBiH, učinkovitija raspodjela finansijskih sredstava, utvrđivanje kako predviđenih, tako i nepredviđenih
pozitivnih i negativnih učinaka implementacije strateških dokumenata.
Federalni zavod za programiranje razvoja (FZZPR), u svrhu mjerenja sveukupnog uticaja implementacije
strateških dokumenata u FBiH, izrađuje indeks razvijenosti kantona i jedinica lokalne samouprave na
godišnjem nivou.

Metodologija za izračun indeksa razvijenosti

Danas u svijetu se ocjena nivoa razvijenosti u principu vrši primjenom kompozitnih indeksa koji agregiraju
više relevantnih indikatora socioekonomskog razvoja. Kao ključne prednosti kompozitnih indeksa obično se
navode jednostavnost prikazivanja stvarnog stanja i privlačenje pažnje javnosti i donosioca odluka. Nedostaci
su vezani za nesuglasice u vezi izbora odgovarajućih indikatora i metoda mjerenja regionalnih/lokalnih
dispariteta, arbitrarnost u procesu ponderisanja različitih indikatora itd.
Snage i slabosti kompozitnih indeksa izviru iz kvalitete pokazatelja uključenih u izračun. U tom kontekstu,
prvi i vrlo važan korak prilikom izrade indeksa lokalne/regionalne razvijenosti u FBiH bio je vezan za odabir
pokazatalja koji su korišteni prilikom njegove izrade. Nastojalo se da ovaj izbor bude temeljen na analitičkoj
ispravnosti, mjerljivosti, dostupnosti i važnosti pokazatelja za utvrđivanje nivoa razvijenosti, odnosno razlika
između lokalnih zajednica ili kantona, kao i na međusobnom odnosu pokazatelja. Proces odabira podataka
pratio je unaprijed određen teoretski okvir kako bi se ograničila subjektivnost u ovoj fazi i obezbijedila
dostupnost podataka. Pri kreiranju indeksa razvijenosti osnovni kriterij za odabir pokazatelja bila je procjena
njegovog doprinosa stvaranju što objektivnije slike o socioekonomskim razlikama među lokalnim
zajednicama/kantonima.

Za izradu indeksa razvijenosti kantona i jedinica lokalne samouprave u Federaciji koriste se sljedeći
indikatori:
a) prihodi od poreza na dohodak po stanovniku (X1);
b) stepen zaposlenosti (X2);
c) kretanje stanovništva (X3);
d) udio starog stanovništva u ukupnom stanovništvu (X4);
e) stepen obrazovanja radne snage (X5).

Prihodi od poreza na dohodak po stanovniku (Х1) se računaju kao odnos ukupnog iznosa naplaćenih poreza
koji su tokom jedne fiskalne godine platili poreski obveznici, fizička lica s prebivalištem ili uobičajenim
boravištem na području kantona, odnosno jedinice lokalne samouprave za koje se vrši izračunavanje, i broja
stanovnika koji žive na području kantona, odnosno jedinice lokalne samouprave.

Za izračun ovog indikatora koriste se podaci Porezne uprave Federacije Bosne i Hercegovine iz obrazaca:
porez na dohodak od nesamostalnih djelatnosti (GIP-1022), porez na dohodak od samostalne djelatnosti
(SPR-1053), porez po odbitku od slobodnih i drugih samostalnih djelatnosti (AUG-1031, ASD-1032, AMS-
1035, APR-1036), porez na prihod od imovine i imovinskih prava (PIP-1034), porez od iznajmljivanja imovine
(PRIM-1054), porez na dohodak od ulaganja kapitala, dobitke nagradnih igara i igara na sreću, i porez po
odbitku nerezidenta na prihode od povremenog obavljanja samostalne djelatnosti (PDN-1033), i podaci
Federalnog zavoda za statistiku o procijenjenom broju stanovnika na nivou kantona, odnosno jedinica lokalne
samouprave.

Stepen zaposlenosti (X2) se računa kao odnos ukupnog broja zaposlenih na području kantona, odnosno
jedinice lokalne samouprave, i radno sposobnog stanovništva na području kantona, odnosno jedinice lokalne
samouprave u godini za koju se radi indeks razvijenosti.
Za izračun ovog indikatora koriste se podaci Federalnog zavoda za statistiku.

8