Page 23 - kitap

SAĞLIK TESİSLERİNİN SINIFLANDIRILMASI KAMU HASTANE BİRLİKLERİ VERİMLİLİK KARNE UYGULAMASI REHBERİ

Performans değerlendirme analizi, sistemlerin, kaynaklarını amaçları doğrultusunda ne kadar
etkin ve verimli kullandığını belirleyen bir kavramdır. Son yıllarda sistem performanslarını değerlendir-
mek için kullanılan analizlerden biri de etkinlik analizidir. Etkinlik analizinde rasyo, parametrik ve pa-
rametrik olmayan yöntemler vb. kullanılmaktadır. Sistemlerin etkinliklerinin ölçülmesinde kullanılan,
oran analiz ve kümeleme analiz yöntemleri ile Türkiye Kamu Hastanelerine bağlı sağlık tesislerinin
görece toplam, teknik ve ölçek etkinlikleri ölçülerek sınıflandırılmaktadır.

Sınıflandırma gerçek hayatta birçok alanda farklı yöntemler kullanılarak yapılmaktadır. Verim-
lilik değerlendirmesinin yapılabilmesi amacıyla, teknoloji, yardımcı sağlık personeli, doktor, nüfus,
vaka karma ve hizmet endekslerine göre sağlık tesisleri benzerliklerine göre sınıflandırılmıştır. Uygu-
lama verisi olarak Sağlık Bakanlığı bilgi sistemlerinden TSİM, MKYS, Sağlık-Net, ÇKYS’nin 2014 yılı
verileri kullanılmıştır.

Sağlık sisteminde etkinliğin sağlanması, sınıflandırılması ve ölçülmesi konusundaki çalışmalar,
Türkiye’de yeni önem kazanmaya başlamıştır. Sağlık kuruluşlarının rasyonelleşme doğrultusunda
atılım ve girişimlerini arttırması, rekabet gücünün verimlilik üzerindeki etkilerinin daha yakından ve
duyarlılıkla izlenebilirliğini sağlamıştır.

1. Oran Analizi

Örgütsel performansın ölçümünde kullanılan yöntemlerden en basiti ve belki de en yaygını
oran analizidir. Tek girdi ve tek çıktı ile sınırlı olan bu analiz yönteminin, hala yaygın bir yöntem olarak
kullanılması nedeni, oldukça kolay bir yöntem olmasına ve çok az bilgiye gereksinim duymasıdır.

Tek girdinin tek çıktıya oranı olarak tanımlanan oran analizi (ya da rasyo analiz) yaklaşımında
her bir oran, performansla ilgili boyutlardan sadece bir tanesini göz önüne alırken diğer boyutları göz
ardı etmektedir. Örneğin; finansal analizlerde kullanılan oranlar (likidite, mali bünye, faaliyet, karlılık
vs.) o faaliyet dönemi içindeki olayların yorumunu, yalnızca ilgili orana konu olan kalemler bazında
yapabilirler.

Oranlarla yapılan değerlendirmelerin bir başka zayıf yönü de; mutlaka bir şeylerle karşılaştı-
rılmaya gereksinim duymalarıdır. Örneğin, oranla performans ölçümü yapılan bir örgütteki sayısal
sonuçlar ya kendi içeriğindekilerle ya da diğer örgütlerin benzer değerleri ile ilişkilendirilirler.

Oran analizi ile yapılan ölçümlerde, bazı oranlar örgütü son derece verimli gösterirken bazı
oranlar da örgütü oldukça başarısız gösterebilmektedir. Bu olumsuzluğun giderilebilmesi için, tekil
oranların tek boyutluluğunu dengeleyen “genişletilmiş oran kümeleri” geliştirilmiş ise de bunlar da
tek boyutlu yapıdan kurtulamamıştır. Bu nedenle, performans ölçüm çalışmalarında değişik oranla-
rın en anlamlı bir şekilde ağırlıklandırılarak tek bir ölçütün türetilmesine fazlasıyla gereksinim duyul-
maktadır.

9