Page 25 - ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

ิ
ชีววทยาพื้นฐาน ม.4 - 21 -

ตั้งสมมติฐานมักจะคิดว่าสมมติฐานที่ตั้งไว้เป็นสมมติฐานที่ถูกต้องเสมอ สมมติฐาน คือ ผลหรือค าตอบที่อาจ
เป็นไปได้หรือค าอธิบายที่เป็นไปได้ของปัญหาใด ๆ การตั้งสมมติฐานอาจใช้ค าว่า

ถ้า...... (อ้างอิงปัญหา) ดังนั้น...... (แนะลู่ทางการตรวจสอบสมมติฐาน)สมมติฐานที่ดี ควร
- กะทัดรัด ชัดเจน เข้าใจง่าย
- แนะช่องทางตรวจสอบสมมติฐาน
- มีความสัมพันธ์กับปัญหาและข้อเท็จจริงที่รวบรวมได้จากการสังเกต

นักเรียนอาจเคยสังเกตว่าต้นไม้ชนิดเดียวกันที่ปลูกอยู่ในบริเวณที่ร่มไม่เจริญเท่ากับต้นไม้ที่อยู่กลางแจ้ง
นักเรียนอาจสงสัยว่าอะไรท าให้ต้นไม้มีลักษณะเช่นนี้ ซึ่งข้อสงสัยอาจเป็นไปได้หลากหลาย ถ้านักเรียนได้
สังเกตปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชชนิดนั้น ๆ อย่างละเอียด เช่น ความชื้น ธาตุอาหารในดิน
ไม่น่าจะเป็นสาเหตุที่ท าให้พืชเจริญเติบโตแตกต่างกัน

ตัวอย่างสมมติฐาน
นักเรียนคนที่ 1 ตั้งสมมติฐานว่า “ถ้าความเข้มแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพช ดังนั้นพชที่อยู่
ื
ื
กลางแจ้งจะมีการเจริญเติบโตกว่าพืชที่เจริญเติบโตในที่ร่ม”
ื
ื
นักเรียนคนที่ 2 ตั้งสมมติฐานว่า “ถ้าความเข้มแสงมีผลต่อการเจริญเติบโตของพช ดังนั้นพชที่อยู่
กลางแจ้งจะสูงกว่าพืชที่เจริญเติบโตในร่ม”
นักเรียนคนที่ 3 ตั้งสมมติฐานว่า “ถ้าเชื้อราเพนิซิเลียมมีผลต่อยับยั้งการเติบโตของแบคทีเรีย ดังนั้น
ใส่เชื้อราเพนิซิเลียมเข้าไปในปริมาณที่ต่างกันจะท าให้แบคทีเรียเติบโตได้ต่างกัน”

3. การตรวจสอบสมมติฐาน

็
ั
วิธการตรวจสอบสมมติฐาน ได้แก่ การสงเกต และรวบรวมข้อเทจจริงต่าง ๆ ที่เกิดจาก
ี
ิ
ื่
ี
ี
ิ
่
้
ี
ปรากฏการณ์ทางธรรมชาต อกวิธหนึง โดยการทดลอง ซึ่งเป็นวธการที่นิยมใชมากที่สุด เพอท า การ
ื่
ู
่
ค้นควาหาข้อมูล รวบรวมข้อมูลเพอตรวจสอบดวาสมมติฐานข้อใดเป็นค าตอบที่ถูกต้องที่สุด ในการ
้
้
ตรวจสอบโดยการทดลองนัน ควรจะมีการวางแผนล าดับขั้นตอน การทดลองก่อนหลัง ออกแบบการ
่
ี
ทดลองอยางด
กระบวนการทดลองทางวิทยาศาสตร์ ผู้ทดลองจะต้องควบคุมปัจจัยที่มีผลต่อ การทดลอง เรียกว่า
ตัวแปร (Variable) คือสิ่งที่มีอทธิพลต่อการทดลอง ซึ่งควรจะมีตัวแปรน้อยที่สุด ตัวแปรแบ่ง
ิ
ออกเป็น 3 ชนิด คือ
1) ตัวแปรต้น /ตัวแปรอสระ (Independent variable) คือ ตัวแปรที่ต้องศึกษาท าการ
ิ
ตรวจสอบและดูผลของมัน เป็นตัวแปรที่เราก าหนดขึ้นมา เป็นตัวแปรที่ไม่อยู่ในความควบคุมของตัวแปร
ใด ๆ
ิ
2) ตัวแปรตาม (Dependent variable) คือ ตัวแปรที่ไม่มีความเป็นอสระในตัวมันเอง
เปลี่ยนแปลงไปตามตัวแปรอิสระ เพราะเป็นผลของตัวแปรอิสระ
3) ตัวแปรควบคุม (Controlled variable) หมายถึง สิ่งอน ๆ นอกจากตัวแปรต้น ที่ท า
ื่
ให้ผลการทดลอง คลาดเคลื่อนแต่เราควบคุมให้คงที่ตลอดการทดลอง เนื่องจากยังไม่ต้องการศึกษา ในการ