Page 139 - ประมวลองค์ความรู้พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
P. 139
สรงพระมุรธำภิเษก (มุ-ระ-ทา-พิ-เสก)
“มุรธาภิเษก” แปลว่า การรดน�้าที่พระเศียร น�้าที่รดเรียกว่า “น�้ามุรธาภิเษก” การสรงพระ
มุรธาภิเษก หมายถึงการยกให้ หรือการแต่งตั้งโดยการท�าพิธีรดน�้า ซึ่งตามคติความเชื่อของพราหมณ์
ถือว่า การยกให้ผู้ใดเป็นใหญ่ ทรงสิทธิ์อ�านาจนั้น จะต้องท�าด้วยพิธีรดน�้าศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งน�้าสรงพระมุรธา
ภิเษกในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกที่บรรจุในทุ้งสหัสธารานั้น ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
รัชกาลที่ ๙ เป็นน�้าปัญจมหานที จากประเทศอินเดีย เบญจสุทธคงคา และน�้าจากสระ ๔ สระในราช
อาณาจักรไทย (สระแก้ว สระเกษ สระคา และสระยมนา) ส่วนในรัชกาลที่ ๑๐ ไม่ได้น�าน�้าจากประเทศ
อินเดียมาเจือด้วย แต่เป็นน�้าจากเบญจสุทธคงคา น�้าจากสระ ๔ สระ
น�้าอภิเษก คือน�้าซึ่งท�าพิธีพลีกรรม ตักมาจากแหล่งน�้าส�าคัญในจังหวัดต่าง ๆ ทั่วประเทศ
และกรุงเทพมหานคร ส�าหรับถวายที่พระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรราชอาสน์
สหัสธำรำ (สะ-หัด-สะ-ทา-รา)
หมายถึง น�้าที่ออกมาจากภาชนะคล้ายฝักบัว มีจ�านวนนับพันสาย (สหัส = หนึ่งพัน) ในการ
พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร
ไขสหัสธาราโปรยน�้าพระมุรธาภิเษกอันเจือด้วยน�้าปัญจมหานที เบญจสุทธคงคา และน�้าจาก
สระ ๔ สระ ซึ่งเก็บอยู่บนเพดานมณฑปพระกระยาสนานให้ลงมาต้องพระองค์ (เหตุที่ต้องสรงน�้า
สหัสธารานั้น เนื่องจากขัตติยราชประเพณี ผู้ใดจะหลั่งน�้าพระพุทธมนต์หรือเทพมนตร์ที่พระเศียรของ
พระมหากษัตริย์ไม่ได้ จะถวายก็ด้วยพระเต้าเบญจคัพย์ (ที่ใส่น�้าเทพมนตร์) หรือด้วยพระมหาสังข์ที่
พระหัตถ์ เท่านั้น)
137
