Page 149 - พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
P. 149
เครื่องราชกกุธภัณฑ์
การถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เป็นประเพณีสืบเนื่องมาจากลัทธิพราหมณ์ซึ่งมี
พระมหาราชครูพราหมณ์ เป็นผู้กล่าวค�าถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์ ถือเป็นสิ่งส�าคัญยิ่งเพราะเป็นเครื่องหมายแห่งความเป็น
พระราชาธิบดี จึงต้องน�าขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
ต�าราปัญจราชาภิเษก กล่าวถึงเครื่องส�าหรับราชาภิเษกของสมเด็จพระมหากษัตริย์ประกอบด้วย พระมหามงกุฎ
พระภูษาผ้ารัตกัมพล พระขรรค์ พระเศวตฉัตร และเกือกทอง ซึ่งมีความหมายคือ พระมหามงกุฎ หมายถึง ยอดวิมานของพระอินทร์
เครื่องประดับผ้ารัตกัมพล หมายถึง เขาคันธมาทน์อันประดับเขาพระสุเมรุราช พระขรรค์ หมายถึง พระปัญญาอันจะตัดมลทินถ้อย
ความไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน เศวตฉัตร ๖ ชั้น หมายถึง สวรรค์ ๖ ชั้น และเกือกทอง หมายถึง แผ่นดินอันเป็นที่รองรับเขาพระสุเมรุราช
และเป็นที่อาศัยแก่อาณาประชาราษฎร์ทั้งหลายทั่วแว่นแคว้นขอบขัณฑสีมา
เดิมเจ้าพนักงานที่รักษาเครื่องราชูปโภคได้จัดพิธีสมโภชเครื่องราชูปโภคและเครื่องราชกกุธภัณฑ์เป็นประจ�าทุกปี
โดยเลือกท�าในเดือน ๖ เพราะมีพระราชพิธีน้อย จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชด�าริว่า วันพระบรม
ราชาภิเษกเป็นวันมงคล ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บ�าเพ็ญพระราชกุศลสมโภชพระมหาเศวตฉัตรและเครื่องราชกกุธภัณฑ์ขึ้นเป็น
ครั้งแรกใน พ.ศ. ๒๓๙๔ พระราชทานชื่อว่า พระราชพิธีฉัตรมงคล ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรด
เกล้าฯ ให้เพิ่มการบ�าเพ็ญพระราชกุศลถวายสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เปลี่ยนเรียกชื่อพระราชพิธีว่า
พระราชกุศลทักษิณานุปทาน และพระราชพิธีฉัตรมงคล สืบมาจนปัจจุบัน
เครื่องราชกกุธภัณฑ์ที่พระมหาราชครูถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในสมัยรัตนโกสินทร์ ประกอบด้วยพระมหา
เศวตฉัตร พระมหาพิชัยมงกุฎ พระแสงขรรค์ชัยศรี ธารพระกร วาลวิชนี และฉลองพระบาทเชิงงอน
145
พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
