Page 12 - เอกสาร ว31207 edt 1

8 | เ อ กส า ร ป ร ะ กอ บ กา ร เ รี ย น โ ล ก ดา ร า ศ า ส ตร์ แ ล ะ อ ว กา ศ : ธ ร ณี วิ ท ย า 1

่
ความเร็วของคลืนไหวสะเทือน
ี
่
คลื่นไหวสะเทือนแตละชนิดสามารถเดินทางผานชั้นหินตาง ๆ ไดดวยความเร็วท แตกตางกันขึ้นอยูกับสมบัติทางกายภาพ
ของหินแตละชนิด เชน ระหวางดินแหงกับดินเปยก คาความหนาแนนยอมไมเทากัน ดังนั้นคาความเร็วคลื่นไหวสะเทือนภายในดินแหง

จึงแตกตางจากดินเปยก หรือระหวางหินทรายกับหินปูน คาความหนาแนนของหินทรายที่มีควอตซเปนองคประกอบ กับหินปูนที่มี
ี
แคลไซดเปนองคประกอบแตกตางกน ดังนั้นคาความเร็วคลื่นไหวสะเทือนยอมแตกตางกัน ตารางดานลางแสดงคาความเร็วคลื่นพและ
ั
คลื่นเอสของดินและหินที่สำคัญ

่

็
ื
ตารางแสดงคาความเรวของคลืนไหวสะเทอนของวัตถุชนิดตาง
ชนิดของวัสดุ ความเรวคลืนปฐมภูมิ (เมตร/วินาท) ความเรวคลืนทติยภูมิ (เมตร/วินาท)
่
ี
ุ
็
่
็
ี
อากาศ 332 -
น้ำ 1,400 - 1,500 -
ปโตรเลียม 1,300 - 1,400 -

เหล็ก 6,100 3,500
คอนกรีต 3,600 2,000
หินแกรนิต 5,500 - 5,900 2,800 - 3,000
หินบะซอลต 6,400 3,200
หินทราย 1,400 - 4,300 700 - 2,800
หินปูน 5,900 - 6,100 2,800 - 3,000
ทราย (ยังไมแข็งตัว) 200 - 1,000 80 - 400
ทราย (แข็งตัว) 800 - 2,200 320 - 880

ดินหรือเคลย 1,000 - 2,500 400 - 1,000
ตะกอนธารนั้าแข็ง 1,500 - 2,500 600 - 1,000

่
่
การเปลียนโหมดของคลืนไหวสะเทือน (Mode conversion)
เมื่อคลื่น P หรือคลื่น S กระทบกับรอยตอของ

ตัวกลางตางชนิดกันแบบทำมุม จะเกิด การสะทอนและหัก
เหของทั้งคลื่น P และ S เอสดังแสดงในรูป

จากรูปจะพบวาเมื่อคลื่น P หรือคลื่น S ตกกระทบ
รอยตอของชั้นตาง ๆ จะปรากฎคลื่นสะทอนและหักเหท้ง ั

คลื่น P และ คลื่น S ปรากฎการณนี้เราเรียกวาการเปลี่ยน
โหมดของคลื่น (Mode conversion) ซึ่งทำให เราสามารถ
อธิบายไดวาทำไมจึงพบคลื่น S บริเวณรอยตอของชั้นแกน รูปลักษณะการเกิดคลื่นสะทอนและคลื่นหักเหแบบทำมุม

(ก) เมื่อคลื่น P ตกกระทบ (ข) เมื่อคลื่น S ตกกระทบ
โลกชั้นนอกและแกน โลกชั้นใน คลื่น S ดังกลาวเปนคลื่นท ี ่
แตกตัวออกมาจากคลื่น P ที่ตกกระทบรอยตอระหวางแกนโลกชั้นนอกและแกนโลกชั้นในนั่นเอง เมื่อคลื่น P ซึ่งเปนคลื่นตามยาวตก
กระทบที่รอยตอของวัสดุ พลังงานบางสวนทำใหอนุภาคเคลื่อนที่ตามขวางจึงเกิดเปนคลื่น S การเปลี่ยนโหมดของคลื่นเกดขนเมื่อคลื่น
ิ
ึ้
เคลื่อนที่กระทบกับรอยตอระหวางวัสดุตางชนิดกัน (ที่มีความตานทานตอการสะทอนตางกัน)

ี
ู
ั
ั
์
ึ
ี
ี
ี
โรงเรยนพรหมานุสรณจงหวัดเพชรบรี ช�นมัธยมศกษาปท ่ 4 หน่วยการเรียนร้ท ่ 1 โครงสร้างโลก
ุ