Page 108 - ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับซากดึกดำบรรพ์

หน้า 103 ความรู้เบื ้ องต้นเกี ่ ยวกับซากดึกดำาบรรพ ์

6. ถ่านหิน (Coals)

ถ่านหิน (Coals) จัดเป็นซากดึกดำาบรรพ์รูปแบบหนึ่งที่เกิดจากการสะสมตัวของซาก
พืชเป็นชั้นหนา ที่เรียกว่า ชั้นพีต (Peat) เมื่อกาลเวลาผ่านไปความดันและความร้อนทำาให้น้ำาและ
สารประกอบต่างๆ ที่เป็นออกซิเจนและไฮโดรเจนถูกกำาจัดออกไป เหลือเฉพาะคาร์บอนกลายเป็น
ของแข็งสีดำาเงา ลักษณะเหมือนถ่านไม้ ถ่านหินเป็นทรัพยากรธรณีที่นำามาใช้ประโยชน์ในการสร้าง
พลังงานความร้อน เพื่อเป็นต้นกำาเนิดพลังงานในอุตสาหกรรมการผลิตต่างๆ ตามกระบวนการ

กลายเป็นถ่าน (Coalification) สามารถแบ่งได้เป็น 4 ประเภท ตามคุณสมบัติทางกายภาพและ
เคมี ดังนี้
1. ลิกไนต์ (Lignite) เป็นถ่านหินที่มีคุณภาพต่ำา มีซากพืชหลงเหลืออยู่เล็กน้อย มีสี
ดำาด้าน มีคาร์บอนร้อยละ 60-75 มีออกซิเจนและความชื้นค่อนข้างสูง สามารถใช้เป็นเชื้อเพลิง
สำาหรับผลิตกระแสไฟฟ้าได้ในระดับหนึ่ง แต่ไม่นิยม เนื่องจากเมื่อติดไฟจะมีควันและเถ้าถ่านมาก
หรือสามารถใช้ในอุตสาหกรรมบ่มใบยาสูบได้
2. ซับบิทูมินัส (Subbituminous) เป็นถ่านหินคุณภาพต่ำาถึงปานกลาง มีสีดำาด้านหรือ
อาจมันวาว มีปริมาณคาร์บอนสูงกว่าลิกไนต์ มีปริมาณออกซิเจนและความชื้นต่ำากว่าลิกไนต์ เป็น
เชื้อเพลิงที่มีคุณภาพกว่าลิกไนต์ จึงเหมาะสมในการผลิตกระแสไฟฟ้าและงานอุตสาหกรรม

3. บิทูมินัส (Bituminous) เป็นถ่านหินคุณภาพปานกลาง มีสีดำาวาว เนื้อแน่นและ
แข็ง มีปริมาณออกซิเจนและความชื้นต่ำา มีปริมาณคาร์บอนสูงกว่าซับบิทูมินัส เหมาะสำาหรับใช้
เป็นเชื้อเพลิงเพื่อการถลุงโลหะ และอุตสาหกรรมที่ต้องใช้ความร้อนสูง
4. แอนทราไซต์ (Anthracite) เป็นถ่านหินที่มีการแปรสภาพสูงสุด เนื่องจากแรงกดดัน
และความร้อนใต้เปลือกโลกทำาให้น้ำาและสารระเหยต่างๆ ในพืชหมดไปเหลือแต่คาร์บอน
มีระยะเวลาการเกิดนานที่สุด มีสีดำา ลักษณะเนื้อแน่น แข็ง และเป็นมันวาว มีปริมาณออกซิเจน
และความชื้นต่ำา แต่มีปริมาณคาร์บอนสูงกว่าถ่านหินชนิดอื่น จุดไฟติดยาก เมื่อติดไฟจะให้เปลวไฟ
สีน้ำาเงินจางๆ มีควันน้อย ให้ความร้อนสูงมาก และไม่มีสารอินทรีย์ระเหยออกมาจากการเผาไหม้
ถ่านหินประเภทนี้มันพบได้น้อย ส่วนใหญ่อยู่ในชั้นหินแข็งและฝังตัวอยู่ลึกมากจากผิวโลก ปัจจุบัน
จึงนำามาใช้ประโยชน์อย่างไม่แพร่หลายนัก เนื่องจากมีต้นทุนค่าใช้จ่ายในการนำาขึ้นมาใช้ประโยชน์
มากกว่า 2-3 เท่าเมื่อเทียบกับถ่านหินประเภทอื่นๆ

แหล่งถ่านหินที่สำาคัญในประเทศไทย เช่น เหมืองแม่เมาะ จังหวัดลำาปาง ซึ่งเป็นเหมือง
ถ่านหินที่ยังคงดำาเนินการอยู่ในปัจจุบัน นอกจากนี้ยังมีที่หลายแห่งที่เคยดำาเนินการในอดีต เช่น
เหมืองบ้านปู จังหวัดลำาพูน เหมืองเชียงม่วน จังหวัดพะเยา เหมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่ เหมือง
นาด้วง จังหวัดเลย