Page 30 - ماهنامه شماره 18 برای فردا

‫‪ 30‬شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه‪1396‬‬

‫‪....................................................................................................‬‬
‫‪.....................................................................................................‬‬
‫‪.....................................................................................................‬‬

‫نم ‌یشود؟‬ ‫بلدی در دورۀ پهلوی‬ ‫گزارشیاز انجمنهاینیم ‌هکار ٔه‬ ‫کارهای‬ ‫چرا‬

‫شهریتمام‬

‫تشکیل نخستین انجمن بلدی‬
‫در اصفهان به دوران مشروطیت‬
‫برم ‌یگـردد‪ .‬براسـاس قانـون‬
‫تشـکیل بلدی ‌ههـا‪ ،‬انجم ‌نهـای‬
‫بلدیـه از هـر محلـۀ اصفهـان‪ ،‬بـا‬
‫عبدالمهدی رأی مـردم تشـکیل م ‌یشـد؛ امـا‬
‫رجایی پانزدهسالآشفتگیدر مدیریت‬
‫کشـوری‪ ،‬کـه مصـادف شـدن بـا‬
‫اولآنراوخی ‌متـر‬ ‫کـجرنـد‪،‬گتقجرهیابنــًای‬ ‫دکترای تاریخ‬
‫کلیـۀ نهادهـای‬ ‫محلی‬

‫انتخابـی را از رونـق انداخـت و‬
‫مجلـسشـورایملـی‪،‬انجم ‌نهایایالتـیوولایتیو‬
‫نیـز انجم ‌نهـای بلدیـه همگـی خامـوش شـدند‪.‬‬
‫اعضایانجمنشهراصفهان‬ ‫نظـامنوپـایمدیریـتشـهری‪ ،‬کـهدر عصرمشـروطه‬
‫ازراستبهچپ‪:‬سیفپورفاطمی‪.‬عرفان‪.‬خواجوی‪.‬امینی‪.‬نیکپی‪.‬امامی‪ .‬کسائی‪.‬صحت‪.‬دائیجواد‬ ‫زویـبـاادت‪،‬أ كدریـقادلـفـرابوااعنطـبـار ایمـارخقتانیـاورانتوفبـرااپواشـنتبواهنشهـموررادهماـ ِیی‬

‫کمیسیون بلدی‬ ‫ایـنسـهنهـادخوا ‌هناخـواهبایکدیگراصطـکا کپیدا‬ ‫محلی‪ ،‬بنیاد نهاده شـد‪ ،‬پس از طی مراحل آزمون و‬
‫کردهونوعیآشفتگیوب ‌یتصمیمیرابهوجودآورده‬ ‫خطـادر دورۀرضاشـاه‪ ،‬گا ‌مبـ ‌هگامراهخـودراب ‌هسـوی‬
‫از اوایـل حکومـت رضاشـاه تـا سـال ‪ 1308‬اوضـاع‬ ‫بودنـد‪ .‬دورۀ رضاشـاه در واقـع عک ‌سالعملـی بـه ایـن‬ ‫مجامعـی کوچـک و ب ‌یاختیـار طـی کـرد‪ .‬ایـن مسـیر‬
‫بینابینـی برقـرار بـود؛ بدیـن شـکل کـه ادارۀ بلدیـه‬ ‫افـول شـامل کمیسـیون بلـدی‪ ،‬شـورای بلـدی و‬
‫وجـود داشـت؛ امـا در کنـار آن یـک مجلـس مشـورتی‬ ‫وضعیـت بـود‪.‬‬ ‫سـرانجام انجمـن بلـدی م ‌یشـد‪ .‬م ‌یتـوان گفـت‬
‫از معتمـدانمحالتبـهنـام«کمیسـیونبلـدی»نیـز‬ ‫امانکتۀظریفایناست کهدول ‌تهانم ‌یخواستند‬ ‫مجامـع نظـارت بـر بلدیـه همـان راهـی را رفتنـد کـه‬
‫تشـکیل م ‌یشـد‪ .‬اعضـای ایـن کمیسـیون را حا کـم‪،‬‬ ‫مجامعناظربربلدیهرابه کلیبرچینند‪.‬بدینسبب‬ ‫مجلـس شـورای ملـی در قالبـی بزر ‌گتـر م ‌یپیمـود‪.‬‬
‫از میـانطبقـاتمختلفشـهرتعیینم ‌یکـردونوعی‬ ‫کـه «متنفذیـن و سرشناسـان محلـی هم بـرای ایفای‬ ‫یعنـی هـر چـه زمـان م ‌یگذشـت‪ ،‬تمرکزگرایـی بیشـتر‬
‫نظارتبرعملکردبلدیهداشتونقشمشورتیبرای‬ ‫نقـش‪ ،‬ب ‌هعنـوان حلقـۀ اتصـال دولـت و جامعـه‪ ،‬بـه‬ ‫م ‌یشد؛پای ‌ههایاستبدادمرکزیاستحکامبیشتری‬
‫آنایفـام ‌یکـرد‪.‬رئیـسادارۀبلدیهرانیـزوزارتداخله‬ ‫نگ ‌هداریشهرهاعلاقهداشتندوبهدلیلپیوندهای‬ ‫م ‌ییافـتواز ایـنمجامـعنیـزسـلباختیـار م ‌یشـد‪.‬‬
‫کمن‌مبـصاـزودهبومب ‌یک‌ـیفرردو‪.‬غـخـیوبـدواددارکـۀهبلمدعیـمـهونل ًیاـزهتزیشـنک‌هیهلـااتی‬ ‫ارتباطـی بـا همشهریانشـان‪ ،‬راح ‌تتـر از دولـت‬ ‫ایـنسیاسـ ‌تهایتمرکزگـرامحصـولدوجریـانبود‪:‬‬
‫پرسـنلی آن از درآمدهـای آن بیشـتر م ‌یشـد‪ .‬آ ‌نقـدر‬ ‫م ‌یتوانسـتندزمینۀپذیرشقوانینوتسـهیلانجام‬ ‫ابتـدا بـه سرشـت حکومـت رضاشـاه برم ‌یگشـت کـه‬
‫کـهدر سـال‪1298‬شادارۀمالیـه‪،‬بـهجـایبلدیـه‪،‬به‬ ‫امـور مـردم را ایجـاد کننـد» (سـتوده‪ )282 :1390 ،‬از‬ ‫در تمامـی عرص ‌ههـای زندگـی‪ ،‬از اقتصـاد و اجتمـاع‬
‫تعمیـر بعضـی خیابا ‌نهـای شـهر اصفهـان مشـغول‬ ‫سـویدیگـردولـتسـعیم ‌یکـردبـاتشـکیلشـورایی‬ ‫تـا فرهنـگ و سیاسـت‪ ،‬نوعـی تمرکزگرایـی شـدید را‬
‫بـوده اسـت (اختـر مسـعود‪ ،‬ش‪ 13 ،1‬بهمـن ‪)1298‬‬ ‫کهوظیفۀنظارتبرعملکردبلدی ‌ههاراداشتهباشد‪،‬‬ ‫پیشـه خـود کـرده بـود؛ جریـان دوم درواقـع وا کنـش‬
‫یـاآ ‌نکـهبعضـیاشـخاص‪،‬بنابـهدلبستگ ‌یهایشـان‪،‬‬ ‫از کار بلدیـه و سالمت آن اطمینـان حاصـل کـرده‪ ،‬از‬ ‫یـاعک ‌سالعملجامعهوبازیگرانسیاسـیبـودبهدو‬
‫خیاباناطرافخانهیامحلۀخودراتعمیرم ‌یکردند؛‬ ‫نارضایت ‌یهـاوشـور ‌شهایاحتمالیجلوگیری کند‪.‬‬ ‫دههسیاستتمرکزگریزیوآشفتگیمدیریتی کهبعد‬
‫ب ‌هطور نمونه‪،‬سردار اشجعخیاباناطرافخان ‌هاش‬ ‫بـ ‌هدلیـل گسـتردگی کار بلدیـهواشـرافی کـهبـرزندگی‬ ‫از انقالبمشـروطیتبـر کشـور حا کـمشـد‪.‬چنا ‌نکـه‬
‫را سنگ و آهک و ریگ ریخته‪ ،‬سروسامان داد (اختر‬ ‫شهرنشـینان داشـت‪ ،‬در صـورت عملکـرد بـد یـا بـروز‬ ‫دیدیـم بـا انقالب مشـروطیت سـه نهـاد قدرتمنـد و‬
‫فسـاد مالـی در آن‪ ،‬ممکـن بـود پیامدهـای زیانبـاری‬ ‫قانونـی‪،‬مدیریـتشـهرهارابـرعهـده گرفتنـد‪:‬حا کم؛‬
‫مسـعود‪ ،‬ش ‪ 16 ،10‬فروردیـن ‪.)1299‬‬ ‫بـرای حکومت دربرداشـته باشـد‪ .‬پس حکومـت لازم‬
‫دیـد مجامعـی هرچنـد ب ‌یاختیـار در کنـار تشـکیلات‬
‫انجم ‌نهـای ایالتـی و ولایتـی؛ و انجم ‌نهـای بلدیـه‪.‬‬
‫بلدیـه وجود داشـته باشـد‪.‬‬

‫‪1.1‬اینمقالهبرگرفتهاز کتابای ‌نجانببهنام«بر ‌گهاییازتاریخاجتماعیاصفهانمعاصر»(جهاددانشگاهیاصفهان‪)1393،‬است‪.‬‬