Page 20 - ใบความรู้ ม.3 เทอม1

นาฏยศัพท์ที่สำคัญ

ื
้
 ตั้งวง เป็นอาการของมือที่เหยียดตึงทั้ง 5 นิ้ว แต่นิ้วหัวแม่มอหักเขาหาฝ่ามือเล็กน้อย การตั้ง
วงที่สวยหรือถูกต้องนั้น จะต้องหักข้อมือเข้าหาลำแขนให้มาก และทอดลำแขนให้โค้งพองาม การตั้งวงมัก
เรียกตามตำแหน่งที่มีอยู่ ซึ่งแบ่งเป็น

❖ วงบน เป็นวงโค้ง โดยลำแขนส่วนบนลาดไหล่เล็กน้อย ช้อนลำแขนส่วนล่างขึ้น กันวง

่
ออกไปข้าง ๆ แยกเป็นวงสูงและวงต่ำ สำหรับพระ ให้ยกสูงระดับแงศีรษะ ส่วนวงนางอยู่ระดับหางคิ้ว
❖ วงบัวบาน ยกแขนคล้ายวงโค้ง แต่หงายท้องแขนขึ้น หงายฝ่ามือ จะเป็นข้างใดข้าง

็
หนึ่ง หรือ 2 ข้างกได้
❖ วงกลาง คือ ส่วนโค้งของลำแขนที่มได้อยู่ระดับวงบน หรือวงล่าง แต่อยู่ระดับกลาง
ิ
ลักษณะวงกลางนี้ คือ ยกแขนให้ส่วนโค้งอยู่ข้างคล้ายวงสูง แต่ลดระดับลงให้แขนส่วนบนลาดลงล่างมาก ๆ

ึ้
นิ้วอยู่ระดับศอกให้ตรงกับเกลียวข้าง ช้อนลำแขนส่วนล่างขนบนเล็กน้อย
❖ วงล่าง คือ ส่วนโค้งของลำแขนที่ทอดโค้งลงมาเบื้องล่าง ลำแขนส่วนล่างจะพลิก

หงายหรือคว่ำสุดแต่กิริยา คือ ท่าตั้งวงมือแบคว่ำ แขนส่วนล่างก็พลิกคว่ำ ท่าตั้งวงล่างนี้ ให้ทำวงแขนเป็น

ช่องระหว่างขอลำแขนกับเกลียวข้าง ลำแขนส่วนล่างโค้งเข้าหาตัว ปลายมืออยู่ระดับหน้าท้อง
้
❖ วงหน้า คือ วงที่ทอดลำแขนให้โค้งอยู่ข้างหน้า เช่น มือซ้าย ท่าเฉิดฉิน วงหน้าของ

พระต้องผายลำแขนไปข้าง ๆ เล็กน้อย ส่วนนางปลายนิ้วตรงกับระดับปาก วงนี้อาจสูงหรือต่ำบ้างเป็นบาง
ท่า สุดแต่ลีลาท่ารำนั้น ๆ

 จีบ เป็นอาการของมือโดยใช้นิ้วหัวแม่มือมาจรดกับขอที่หนึ่งของนิ้วชี้ ส่วนนิ้วที่เหลือทั้งสาม
้
เหยียดตึง และกรีดออกไปเหมือนรูปพัด และต้องหักขอมือเข้าหาลำแขนเสมอ จีบมี 2 ลักษณะ คือ
้
❖ จีบหงาย คือ หงายข้อมือให้ปลายนิ้วชี้ขึ้นบน

❖ จีบคว่ำ คือ คว่ำข้อมือลงให้ปลายนิ้วชี้ลงล่าง

นอกจากนี้ ลักษณะจีบที่นำไปใช้ในแบบต่าง ๆ ยังแบ่งออกเป็น

❖ จีบปรกหน้า ส่วนของมือจีบนั้นคล้ายจีบหงาย เพราะลำแขนส่วนล่างเปิดหงายขึ้น
หันเข้าหาลำตัวทั้งแขนและมืออยู่ข้างหน้า หันจีบเข้าตรงหน้า

❖ จีบหลัง การตั้งจีบคว่ำไปข้างหน้า แล้วค่อย ๆ ลดจีบส่งแขนไปข้างหลัง ลักษณะจีบ

กลับหงายขึ้น

❖ จีบปรกข้าง คล้ายจีบปรกหน้า แต่ลำแขนอยู่ข้าง