Page 1 - ใบความรู้ ม.3 เทอม1

ใบความรู้

ชื่อหน่วยการเรียนรู้ รำมาตรฐาน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓

แผนการเรียนรู้ที่ ๑ เรื่อง รำแม่บทนางนารายณ์ ออกต้นวรเชษฐ์ เวลา ๓๖ ชั่วโมง



ประวัติความเป็นมารำแม่บทนางนารายณ์

(แม่บทเล็ก)

การร่ายรำแม่บทเล็กนี้ ได้ปรากฏในตำราการฟ้อนรำของอินเดีย ซึ่งกล่าวถึงพระอิศวร ได้ฟอนรำ
้
ให้มนุษยโลกได้ชม ชาวอินเดียเชื่อว่าที่ตำบลจิทัมพรัม ในอินเดียทางตอนใต้ (ในแคว้นมัทราส) เป็นที่ซึ่ง

พระอิศวรทรงแสดงการร่ายรำ และต่อมาได้สร้างรูปปั้นพระอศวรปางนี้ และเรียกการฟอนรำนี้ ว่า “นาฏ
ิ
้
ราช” พวกพราหมณ์ได้ถ่ายแบบนำไปเผยแพร่ ปัจจุบันยังมีสถานที่แห่งนี้อยู่ สร้างขึ้นเมื่อราว พ.ศ.

๑๘๐๐ เป็นรูปพระอศวรทรงแสดงการฟอนรำทั้งหมด ๑๐๘ ท่า ที่ปรากฏในตำรานาฏยศาสตร์ มีท่ารำ
ิ
้
ทั้งหมด ๓๒ ท่า ท่ารำต่าง ๆ ที่ไทยนำมาประดิษฐ์เป็นท่ารำแม่บทเล็ก เช่น ท่าสอดสร้อยมาลา คือ ท่า

ร้อยดอกไม้ เป็นลักษณะของมือที่จีบที่ชายพกข้างหนึ่ง มืออีกข้างหนึ่งตั้งวง เมื่อสอดจีบขึ้นก็เหมือน

ลักษณะการร้อยดอกไม้ เป็นต้น

แม่บทนางนารายณ์ หรือ แม่บทเล็ก เป็นการรำอยู่ในการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ ตอน

นารายณ์ปราบนนทุก ซึ่งปรากฏในพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๑ ว่า “ นนทุกเป็นยักษตนหนึ่ง มีหน้าที่ล้าง
์
ิ
้
เท้าเทวดานางฟ้าเวลาจะขึ้นเฝ้าพระอศวร เมื่อนนทุกล้างเท้าให้แล้ว เทวดานางฟาจะแกล้งนนทุกโดยการ
ดึงผมของนนทุกจนศีรษะล้าน นนทุกมีความโกรธแค้นมาก ได้นำเรื่องนี้ทูลพระอิศวร และขอพรพระ

อิศวรโดยการให้มีนิ้วเพชรซึ่งชี้ใครก็จะตาย เมื่อเทวดานางฟ้ามาขึ้นเฝ้าพระอิศวร และให้นนทุกล้างเท้า

เหล่าเทวดาได้แกล้งนนทุกเช่นเคย นนทุกโกรธจึงใช้นิ้วเพชรชี้เทวดานางฟ้าได้รับความเดือดร้อน เทวดา

นางฟ้าจึงไปเฝ้าพระนารายณ์และได้ทูลขอให้พระนารายณ์ไปช่วยปราบ พระนารายณ์ได้แปลงเป็นหญิงงาม

รำล่อให้นนทุกหลงใหล โดยการให้นนทุกรำตาม ถ้านนทุกรำตามได้ถูกต้องก็จะยอมเป็นภรรยาของนนทุก

นนทุกยอมทำตาม เมื่อถึงเนื้อร้องที่ว่า “ฝ่ายว่านนทุกก็รำตาม ด้วยความพิสมัยใหลหลง ถึงท่านาคาม้วน

หางลง ก็ชี้ลงเพลาพลันทันใด” นนทุกก็ชี้นิ้วลงที่ขาตนเองถึงแก่ความตาย แต่ก่อนที่จะถึงแก่ความตาย