Page 24 - ใบความรู้ ม.3 เทอม1

ใบความรู้

ชื่อหน่วยการเรียนรู้ ระบำเบ็ดเตล็ด ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓

แผนการเรียนรู้ที่ ๕ เรื่อง ระบำจีนรำพัด เวลา ๓๖ ชั่วโมง



ประวัติความเป็นมาเพลงจีนรำพัด

ระบำจีนรำพัด เป็นการแสดงที่ได้เค้าแบบมาจากการแสดงของจีน สันนิษฐานว่ามีมาแต่สมัย
รัชกาลที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ในครั้งนั้นได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดการแสดงต่าง ๆ ณ สนามหน้าจักรวรรดิ

(สนามชัยปัจจุบัน) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้เสด็จทอดพระเนตรบนพลับพลาสูง (พระ
ที่นั่งพุทไธสวรรค์ปัจจุบัน) แล้วโปรดเกล้าฯ ให้ครูละคร และพวกละครหลวง โดยเสด็จดูการละเล่นครั้งนี้

ด้วย พระยาโชฎึกราชเศรษฐี เจ้ากรมท่าซ้าย (ผู้บังคับบัญชาคนต่างด้าวชาวจีน) ได้นำการแสดงจีนรำพัด

มาแสดงถวาย หลังจากนั้นจึงได้โปรดให้เจ้าฟ้ากรมหลวงพทักษ์มนตรี ซึ่งเป็นบรมครูทางนาฏศิลป์ไทยใน
ิ
สมัยนั้น ฝึกหัดพวกละครหลวงให้รำระบำพด โดยดัดแปลงท่ารำเป็นแบบไทย และได้ถ่ายทอดกันต่อ ๆ มา
ั
การแสดงชุดนี้ เดิมทีเดียวเพลงดนตรีที่บรรเลงเวลารำพัดนั้น เป็นสำเนียงจีน ชื่อว่า “จีนดาวดวง
เดียว” และเนื่องจากได้นำเอามาประกอบรำพัดจนฝังตัว จึงเรียกเพลงนี้ว่า “จีนรำพัด” และเมื่อแสดงรำ

พัดก็มักใช้บทที่ขึ้นต้นว่า “ชื่นใจ” ซึ่งคัดมาจากบทละคร เรื่อง “เงาะป่า” พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๕

ครั้นต่อมากรมศิลปากรต้องการจะนำออกแสดงให้ประชาชนชม และต้องการจะให้มีบทเฉพาะการแสดงรำ
พัด จึงมอบให้อาจารย์มนตรี ตราโมท เป็นผู้แต่งบทขึ้น แต่คงใช้เพลงจีนดาวดวงเดียว หรือจีนรำพัดอย่าง

เดิม และต่อท้ายด้วยจีนรัว

การแต่งกาย แต่งเป็นหญิงสาวชาวจีน สวมเสื้อคอกลม แขนยาว ติดกระดุมป้ายข้าง ตัวเสื้อ
ยาวคลุมสะโพก สวมกางเกงขายาวพับขอบด้านหน้า คาดเอวปล่อยชายยาว ผมเกล้ามวย ๒ ข้าง ประดับ

ด้วยดอกไม้รอบมวยผม

อุปกรณ์ประกอบการแสดง พัดด้ามจิ๋ว ๒ เล่ม

ผู้ประดิษฐ์ท่ารำ คือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์ และหม่อมครูต่วน (ศุภลักษณ์) ภัทรนาวิก