Page 56 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

56
ëèáèòý. ý´ýðäèè òýðèíýí îìñîëëîîõ ïîëèòèêàíû
Ñà²à îëî±ó òóòóó õàðäûûëàðûí µðµ²íýð ûûïïûò РК(á)Ï ãóááюðîòóí ñåêðåòàðà Г.Лåáåäåâ,
1921 ñûë àëòûííüû ûéäàà±û ³ð³ òóðóóëàðà ГÏÓ íà÷àëüíèãà À.Àãååâ óîííà ðåâòðèáóíàë
ìý´ýéäýýáèòý. Ґðµ²íýð ñýòèííüè ûéãà Àëäàí- ïðåäñåäàòåëý À.Кîçëîâ ñûû´à äüàéûûëàðûí
Мàéà îðîéóîíóí, Бîðî±îí, ×óðàï÷û óëóóñòàðûí è´èí ñàëàéàð äóî´óíàñòàðûòòàí àíàë óóðàà±ûíàí
óîííà Јëµ³õµìý, Бµëµµ óëóóñòàðûí óëàõàí óóðàòûëëûáûòòàðà.
³òòµí ûëáûòòàðà. 1922 ñûë êóëóí òóòàðûãàð Кóëóí òóòàð 12 êµíµãýð èòè óóðàà±û ãóááюðî
µðµ²íýð Дüîêóóñêàéãà ÷óãà´ààáûòòàðà, µðµ² ïëåíóìà, îòòîí êóëóí òóòàð 18 êµíµãýð РК(á)
áàñòààííüà´ûòòàðûí õàìñàà´ûíûãàð ýëáýõ êè´è Ï КК Ñèááюðîòà áèãýðãýïïèòòýðý, РК(á)Ï
êûòòàí áàðáûòà. ãóááюðîòóí ñà²à ïðåçèäèóìà òàëûëëûáûòà,
Ґðµ² õàìñàà´ûíû ñàõà äüîíî ìààññàáàéäûê îííî ñåêðåòàðûíàí И.Н.Бàðàõîâ, ÷èëèýííýðèíýí
³é³³áµò áèðè÷èèíýëýðèíýí î÷÷îòîî±ó Ñàõà Ñ.Шèðîêèõ-Ïîëÿíñêàé, Ï.À.Îéóóíóñêàé óîííà
ñèðèí ñàëàéàà÷÷ûëàðà íîðóîêêà ûûïïûò В.Бåðòèí òàëûëëûáûòòàðà.
ñûû´à ïîëèòèêàëàðà áóîëáóòóí áèëèãèí Иòè êóðäóê Ïëàòîí Îéóóíóñêàé óîííà Иñèäîð
áàðû áèëýáèò. Гóááюðî áàñòàêû ñýêýðèòýýðý Бàðàõîâ Ñàõà ñèðèí áèèð ñààìàé ûàðàõàí,
Лåáåäåâ, Гóá÷åêà áýðýññýäýýòýëý Àãååâ, óóñòóê óîííà òû²àà´ûííààõ êýìèãýð ñ³ïò³³õ
ðåâòðèáóíàë áýðýññýäýýòýëý Кîçëîâ áóîëàííàð áû´ààðûûíû ûëûíàí, ò³ð³³áµò íîðóîòòàðûí
äîéäó µðäµíýí Лåíèí ïàðòèÿ Х ñъå´èãýð ýòèè èìèðè ý´ýð ðåïðåññèâíàé ìèýðýòòýí,
êèëëýðýí ñà±àëààáûò НЭÏ ïîëèòèêàòûí îëîõõî ìààññàáàéäûê ³ë³ðµµ-³´³ðµµ èýäýýíèòòýí
êèëëýðáýêêý, ïðîäðàçâåðñòêàíû ïðîäíàëîãóíàí áûû´ààáûòòàðà.
ñîëáóéáàêêà, àíû ñààðáàõ ñî±óñ ýëèìèýííýðè Ñà²à òýðèëëèáèò Ñàõà ÀÑÑР ïàðòèéíàé
êèãýí ñàõà óëóóñòàðûãàð óáààñòàíàð, ûòûêòàíàð òýðèëòýòý, Ïðàâèòåëüñòâîòà, ðåñïóáëèêà
äüîíó, áààéäàðû, òîéîòòîðó êûûëëûû ñàëàéàà÷÷ûëàðà Ï.À.Îéóóíóñêàé, И.Н.Бàðàõîâ,
³ë³ðò³³´µíµ ñà±àëààí, ñàõàëàðû ³ð³ òóðóóãà М.К.Àììîñîâ, Ñ.М.Àðжàêîâ ðåñïóáëèêà
ïðîâîêàцèÿëûûð êóðäóê äüà´àëëàðû ûëáûòòàðà. íîðóîòóí õà´ààéûñòûáàòûí ÷³ëµãýð òµ´ýðèèãý
Бàëà´ûàííüà îëóñ òû²àà´ûííàíàí áàññàáûûê óîííà ñàëãûû ñàéûííàðûûãà ó±àðààáàò
ïàðòèÿòûí Кèèí Кîìèòåòûí Ñèááюðîòà óîííà áîë±îìòîëîðóí óóðàëëàðà.
Ñèáðåâêîì ëåãåíäàðíàé Н.À.Кàëàíäðàшâèëèíû 1922 ñûë àõñûííüû 27 êµíµãýð à´ûëëûáûò
ñýðèèòèí êûòòà Ñàõà ñèðèãýð ûûòàëëàð. Ñýáèýòòýð Бµòµí Ñàõà ñèðèíýý±è Ó÷ðåäèòåëüíýé
1922 ñûëëààõõà êóëóí òóòàð 6 êµíµãýð Т³õòµð ñъåçòýðý Ïëàòîí Îéóóíóñêàé óîííà Иñèäîð
ñýëèýííüýòèí àòòûãàð Н.À.Кàëàíäàðèшâèëè Бàðàõîâ î²îðáóò äàêûëààòòàðûí äüµµëëýñïèòý,
óîííà êèíè шòàáà Дüîêóóñêàéãà êýëýí è´ýí èòèýííý 19 êµíµãýð ûûòûëëûáûò ñъåçä
µðµ²íýð òî´óóðäàðûãàð òµáý´ýí îëîð÷ó ìóííüà±àð Ñàõà ÀÑÑР µðäµêµ îðãàíà – Ñàõà Кèèí
êûðãûëëàð. Бó òðàãåäèÿ Ñàõà ñèðèãýð, Ñèòýðèèëýýõ Кîìèòåòà (ÑКÑК) – òýðèëëèáèòý.
Дüîêóóñêàéãà áàéûàííàé-ïîëèòè÷åñêàé Кîìèòåò áàñòàêû ñåññèÿòûãàð ÑКÑК Ïðåçèäèóìà
áû´ûûíû-ìàéãûíû îëóñ ñûòûûðõàïïûòà. óîííà Ñàõà ÀÑÑР Нîðóîòóí Кîìèññàðèàòûí
Ґãµñ áàéûàñòàð óîííà êîìàíäèðäàð Ñýáèýòý (НКÑ) áûûáàðäàììûòòàðà, îííî Ñàõà
Н.À.Кàëàíäàðèшâèëè ³ëµµòµãýð îëîõòîîõ Кèèí Ñèòýðèèëýýõ Кîìèòåòûí Ïðåçèäèóìóí
ïîëèòè÷åñêàé ñàëàëòàíû óîííà áàéûàííàé ïðåäñåäàòåëèíýí Ïëàòîí Îéóóíóñêàé,
êîìàíäîâàíèåíû áóðóéäààáûòòàðà. Мàííûê Ñàõà ÀÑÑР Нîðóîòóí êîìèññàðäàðûí
êûòààíàõ, óóñòóê áàëà´ûàííüàòòàí òàõñûûíû Ñýáèýòèí ïðåäñåäàòåëèíýí Иñèäîð Бàðàõîâ
ñàõà íîðóîòóí óëóó óîëàòòàðà Ï.À.Îéóóíóñêàé òàëûëëûáûòòàðà.
óîííà И.Н.Бàðàõîâ ýðý ñîðóíóóëààõòûê óîííà Ï.À.Îéóóíóñêàé óîííà И.Н.Бàðàõîâ ñàõà
õîðñóííóê áû´ààðáûòòàðà. íàцèîíàëüíàé èíòåëëèãåíцèÿòûí ñà²à îëîõõî
Кóëóí òóòàð 11 êµíý áóîëàð òµµíµãýð àêòûûáûíàéäûê ñûñòàí µëýëèèëëýðèãýð
Н.À.Кàëàíäàðèшâèëè ýòýðýýòèí êîìèññàðà û²ûðáûòòàðà, áó áîïïóðóîñêà óëàõàí
Ñ.Ю.Шèðîêèõ-Ïîëÿíñêàé, Ï.À.Îéóóíóñêàé áîë±îìòîëîðóí óóðáóòòàðà. Кèíèëýð ûûïïûò
óîííà И.Н.Бàðàõîâ ê³±µëýý´èííýðèíýí áó ïîëèòèêàëàðà ðåñïóáëèêà òµðãýí òýòèìèíýí
ûûòûëëûáûò ñµáý ìóííüàõ èííèêèòèí ñàéäàðûãàð óëàõàí îðóîëëààõ áóîëáóòà.
òóòó´óëëóîõòààõ áàéûàííàé-ïîëèòè÷åñêàé Ï.À.Îéóóíóñêàé óîííà И.Н.Бàðàõîâ Ñàõà ñèðèí
õàéûñõàíû ûëûììûòòàðà óîííà µðµ²íýð ýäýð ðåñïóáëèêàòûí îëî±î-äüà´à±à, ýêîíîìèêàòà,
ñýðèèëýðèí ý´èè ÷îï÷ó áûëààíûí î²îðáóòòàðà. êóëüòóðàòà, µ³ðýõòýý´èíý, äîðóîáóéàòûí
Óðóò áûëààñêà îëîðáóò óîííà ñàõà íîðóîòóí õàðûñòàáûëà ñàéäàðûí òó´óãàð îëóñ ýëáý±è
î²îðáóòòàðà, ñèòèñïèòòýðý.
Ñàõà ðåñïóáëèêàòûí ñàëãûû
ñàéûííàðûû, á³±³ðã³òµµ,
ò³ð³³áµò òûëáûòûíàí µëýëèèð
ñóóòó, àäìèíèñòðàòèâíàé-
õà´ààéûñòûáàííàé òýðèëòýëýðè
òýðèéèè, ñàõàëûû òûëûíàí
îñêóîëà±à µ³ðýòèè – áó áàðûòà îë
êýìíýý±è ðåñïóáëèêàíû ñàëàéáûò
÷óëóó óîëàòòàðáûò óìíóëëóáàò
µòµ³ëýðý-³²³ë³ð³.
Хààðûàííààõ óîëàòòàðáûòûí
õààííààõ ðåïðåññèÿ ñóîõ î²îðáóòà,
ñààìàé àéàð-òóòàð, îëîðîð,
µëýëèèð-õàìñûûð ñààñòàðûãàð
ñóîðóìà ñóîëëààáûòòàðà. Îë
ýðýí, íîðóîò êèýí òóòòàð óëóó
óîëàòòàðûí óìíóáàò, êèíèëýð
ñûðäûê ààòòàðûí µéýëýð òóõàðû
êýðèýñòýýí ³ð³ òóòà ñûëäüûà±à.
И.Е.×Ы×АХОВ,
норуот хаґаайыстыбатын
µтµілээх µлэґитэ,
Россия суруналыыстарын
Союґун чилиэнэ, ¥іґээ Бµлµµ
улууґун бочуоттаах олохтоо±о.
ЯЦИК бастакы сåссиÿтын
кыттыылаахтара. Тохсунньу ый, 1923 с.