Page 6 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

6
П.А.Ойуунускай оло±ун кэрчиктэриттэн

1893 ñûë ñýòèííüè 11 êµíµãýð Бîîòóðóñêàé Ï.À.Îéóóíóñêàé àíàììûòà. Мàíû òà´ûíàí êèíè
óëóó´óãàð µ´µñ Дüîõñî±îí íý´èëèýãýð Îéóóí ÑÀÑÑР ðåâêîìóí áýðýññýäýýòýëèí ýáýý´èíý´èí
à±àòûí óó´óãàð ò³ð³³áµòý. èëäüý õààëáûòà. Îíîí áýéýòèí èñòîðèÿòûãàð
1906 ñûëëààõõà íà÷ààëûíàé ó÷èëèщå±à ãîñóäàðñòâåííî´û ààí áàñòààí ñèòèñïèò Ñàõà
µ³ðýíý êèèðýð, îííî òµ³ðò ñûë µ÷µãýéäèê ñèðèí Ïðàâèòåëüñòâîòûí ìà²íàéãû áýðýññýäýý-
µ³ðýíýð. Ó÷èëèщåíû ñèòý áµòýðáýêêý ñûëäüàí, òýëèíýí Ï.À.Îéóóíóñêàé áóîëàð.
1910 ñûëëààõõà êèíè Дüîêóóñêàé êóîðàòòàà±û 4 1923 ñûë òîõñóííüó 21 êµíµãýð ÑÀÑÑР Кèèí
êûëààñòààõ ó÷èëèщå±à µ³ðýíý êèèðýð óîííà îíó Ñèòýðèèëýýõ Кîìèòåòûí áàñòàêû òýðýý´èí ñåñ-
1914 ñûëëààõõà áµòýðýð. ñèÿòûíàí Ï.À.Îéóóíóñêàé ÑÀÑÑР Кèèí Ñèòý-
1914 ñûëëààõõà Дüîêóóñêàéäàà±û µñ ñûëëà- ðèèëýýõ Кîìèòåòûí (КÑК) áýðýññýäýýòýëèíýí
àõ ó÷óóòàë ñåìèíàðèÿòûãàð µ³ðýíý êèèðýð, îíó òàëûëëûáûòà, îíîí êèíè ñîêóîíó òà´ààðàð,
1917 ñûëëààõõà ñèòè´èèëýýõòèê áµòýðýð. äüà´àéàð óîííà õîíòóðóîëëóóð µðäµêµ áûëààñ
1917 ñûë êóëóí òóòàð ûéãà РÑДРÏ ÷èëè- îðãàíûí ìà²íàéãû ñàëàéàà÷÷ûòûíàí áóîëáóòà
ýíèíýí êèèðýð, ñîòîðó áàññàáûûêòàð ïàðòèÿëà- óîííà áó äóî´óíà´ûãàð 1926 ñûë áàëà±àí ûéûãàð
ðûãàð ñûñòàð. äèýðè µëýëýýáèòý.
1917 ñûë àòûðäüàõ ûéûãàð Ï.À.Îéóóíóñêàé 1928 – 1929 ñûëëàðãà Ï.À.Îéóóíóñêàé íàð-
Тîìñêàéäàà±û ó÷óóòàë èíñòèòóòóí èñòîðè÷åñêàé êîì áû´ûûòûíàí áýðò ýëáýõ µëýíè ûûïïûòà.
îòäåëåíèåòûãàð µ³ðýõõý ûëûëëàð. Мàííà µ³ðýíý 1929 – 1931 ñûëëàðãà êèíèãý èçäàòåëüñòâî-
ñûëäüàí êèíè, õàéû-ñàõ ñ³ïò³³õ îñêóîëàíû áàð- òûí óîííà Дüîêóóñêàéäàà±û ãîñóäàðñòâåííàé
áûò ðåâîëюцèîíåð áû´ûûòûíàí, Óëóó Îêòÿáðü- òèïîãðàôèÿ äèðèýêòýðäýðèí äóî´óíàñòàðûãàð
ñêàé ñîцèàëèñòè÷åñêàé ðåâîëюцèÿíû óðóéäààí àíàììûòà. Îíîí êèíè ðåñïóáëèêà±à áý÷ýýò,
ê³ðñµáµòý. êèíèãý òà´ààðûûòà, ïîëèãðàôèÿ ñµ´µ³õòýðèãýð
1918 ñûë êóëóí òóòàð ûéãà Îéóóíóñêàé òóðàëëàðûí õàà÷÷ûéáûòà. 1931 ñûëëààõõà
Тîìñêàéäàà±û êîìïàðòèÿ òýðèëòýòèí ÷èëèýíè- Мîñêâà±à ÑÑРÑ Кèèí Ñèòýðèèëýýõ Кîìèòå-
íýí ûëûëëàð, îíòîí ñîòîðó Ñèáèèð Ñýáèýòòý- òûí è´èíýí µëýëèèð Нàцèîíàëüíîñòàð íàó÷-
ðèí Кèèí Ñèòýðèèëýýõ Кîìèòåòà (Цåíòðîñè- íàé-÷èí÷èéýð èíñòèòóòòàðûí àñïèðàíòóðàòû-
áèðü) Ï.À.Îéóóíóñêàéû Ñàõà ñèðèãýð ñîâåòñêàé ãàð µ³ðýíý áàðáûòà. 1935 ñûëëààõõà îò ûéûí 11
áûëàà´û òýðèéýð õàìûû´ûéà áýðýññýäýýòýëè- êµíµãýð äèññåðòàцèÿòûí ê³ìµñêýýí, ëèíãâèñòè-
íýí àíûûð. ÷åñêýé (ôèëîëîãè÷åñêàé) íàóêà êàíäèäàòà áóîë-
1918 ñûë îò ûéûãàð À.Ñ.Рûäçèíñêàé õàìàí- áóòà, îíîí ñàõàëàðòàí áèèð áàñòàêûíàí ó÷óîíàé
äûûðäààõ Кû´ûë ãâàðäèÿ ýòýðýýòèí êûòòà Тîì- ààòûí ûëáûòà.
ñêàéòàí Ñàõà ñèðèãýð êýëýð óîííà Дüîêóóñêàé 1934 ñûë àòûðäüàõ ûéûãàð ÑÑРÑ Ñóðóéàà÷-
êóîðàòû µðµ²íýðòýí áîñõîëóóðãà ñàà-ñààäàõ òó- ÷ûëàðûí ñîю´óí áûðàáûëûàííüàòûí ÷èëèýíè-
òàí êûòòàð. Îë ýðýýðè áó ñûë áàëà±àí ûéûãàð íýí òàëûëëûáûòà, óëóó Мàêñèì Гîðüêàéû êûòòà
µðµ²íýð ýìèý Дüîêóóñêàéû ò³òò³ðµ áûëäüààí ê³ðñµ´ýí êýïñýïïèòý.
ûëàííàð ýëáýõ ñîâåòñêàé-ïàðòèéíàé µëý´èò õà- 1934 ñûë àõñûííüû ûéãà Ñàõà ñèðèí ñóðóé-
àéûëëàð, îòòîí Îéóóíóñêàéû Ñàõà ñèðèòòýí àà÷÷ûëàðûí êîíôåðåíцèÿòà ñà²à òýðèëëèáèò
µµðýëëýð. àéàð ñîюç – Ñóðóéàà÷÷ûëàð ñîюçòàðûí áûðàáû-
1920 ñûëëààõõà ñàéûí Ï.À.Îéóóíóñêàé ëûàííüàòûí áýðýññýäýýòýëèíýí òàëáûòà.
Дüîêóóñêàéãà êýëýð, ñîâåòñêàé áûëàà´û îëîõòó- 1935 ñûë àëòûííüû ûéãà ÑÀÑÑР Нîðóî-
óðãà êûòòàð. äóíàé Кîìèññàðäàðûí Ñýáèýòèí è´èíýí Тûë
1921 ñûë àòûðäüàõ ûéûí 9 êµíµòòýí óîííà êóëüòóðà íàó÷íàé-÷èí÷èéýð èíñòèòóòà òý-
Ï.À.Îéóóíóñêàé Ñàõà ñèðèíýý±è ãóáðåâêîì áý- ðèëëèáèòý. Кèíè ðåñïóáëèêà ìà²íàéãû íàó÷íàé
ðýññýäýýòýëèíýí µëýëýýáèòý. Бó ñûëëàðãà êèíè òýðèëòýòèí äèðèýêòýðèíýí àíàììûòà.
Ñàõà ñèðý àâòîíîìíàé ðåñïóáëèêà áóîëàðûí 1923 – 1938 ñûëëàðãà ÑÀÑÑР Кèèí Ñè-
ñèòè´èèãý, ãîñóäàðñòâåííàé òóòóë ôîðìàòà îëîõ- òýðèèëýýõ Кîìèòåòûí ñàñòààáûãàð 8 û²ûðûû
òîíîðóí òó´óãàð Мàêñèì Àììîñîâû, Ñòåïàí Àð- òóõàðû òàëûëëûáûòà. ÑÑРÑ Кèèí Ñèòýðèè-
жàêîâó, Иñèäîð Бàðàõîâû, î.ä.à. êûòòà ñµ²êýí ëýýõ Кîìèòåòûí ÷èëèýíèíýí èêêè ò³ãµë (1924
óëàõàí µëýíè ûûïïûòà. – 1925 ñ.ñ.), Ñýáèýòòýð Бµòµí Ñàõà ñèðèíýý±è,
1922 ñûë Бµòµí Рîññèÿòàà±û 11-ñ, Бµòµí Ñîéóóñòàà±û
ìóóñ óñòàð 27 èêêèñ ñъåçòýðèí, ïàðòèÿ 10-ñ ñъå´èí, Ñàõà
êµíµãýð Бµòµí óîáàëàñòàà±û, Дüîêóóñêàé êóîðàòòàà±û êîíôå-
Рîññè ÿòà à ± û ðåíцèÿëàðûí äåëåãàòòàðûíàí òàëûëëàí êûòòû-
Кèèí Ñèòýðè- ûíû ûëáûòà.
èëýýõ äåêðå- 1937 ñûë àõñûííüû 12 êµíµãýð Ïëàòîí Àëåê-
òèíýí Ñàõà ñååâè÷ ÑÑРÑ ìà²íàéãû û²ûðûûëààõ Ґðäµêµ
À â ò îíîì í à é Ñýáèýòèí äåïóòàòûíàí òàëûëëûáûòà, 1938 ñûë
Ñ îâ å ò ñê à é òîõñóííüó ûéãà Ґðäµêµ Ñýáèýò ìà²íàéãû ñåññè-
Ñîцèà ëèñòè- ÿòûí µëýòèãýð êûòòûáûòà.
÷åñêàé Рå- 1938 ñûë îëóííüó 3 êµíµãýð Иðêóòñêàé êóî-
ñ ï ó á ëèêà ò à ðàêêà «íîðóîò ³ñò³³±³» äèýí õààéáûòòàðà.
µ³ñêýýáèòý. 1939 ñûë àëòûííüû 31 êµíµãýð Дüîêóóñêàé
1922 ñûë êóîðàò òµðìýòèãýð ³ëáµòý.
áýñ ûéûí 1956 ñûë îëóííüó 20 êµíµãýð ÑÑКÏ Ñàõà
1 êµíµòòýí óîáàëàñòàà±û êîìèòåòûí áюðîòóí óóðàà±ûíàí
ÑÀÑÑР Ïðà- Ï.À.Îéóóíóñêàé êîìïàðòèÿ ÷èëèýíèíýí ÷³ëµãýð
âèòåëüñòâîòà òµ´ýðèëëèáèòý.
– Нîðóîäóíàé 1956 ñûë òîõñóííüó 25 êµíµíýý±è ÑÑРÑ Ñó-
Кîìèññàðäàð ðóéàà÷÷ûëàðûí ñîéóó´óí áûðàáûëûàííüàòûí
Ñýáèýòòýðý òý- óóðàà±ûíàí Ïëàòîí Àëåêñååâè÷ Ñîéóóñ ÷èëèý-
ðèëëýí µëýòèí íèí áû´ûûòûíàí ÷³ëµãýð òµ´ýðèëëèáèòý.
ñà±à ëààáûòà. (В.К.Ñòåïàíîâ «Óëóó Îéóóíóñêàé µáµëµ³éäýðý»
Ïð à â è ò å ë ü - êèíèãýòèòòýí òó´àíûëûííà).
ñòâî áýðýññý-
äýý ò ý ë è íý í

Таатта о±ото Дьаралыктыйа Былатыан
Диэн мин буолабын, до±оттоор!