Page 138 - Aardrijkskunde Vakstudie 2_20142015

en door de bevolkingsexplosie verlaten veel mensen het platteland. De
productiviteitsverbetering in de landbouw, ondermeer door het aanwenden van
kunstmeststoffen, maakte het mogelijk meer stadsbewoners te voeden door een dalend
aandeel landbouwers. Transportverbeteringen, zoals kanalen, tram en spoorwegen,
maakten het mogelijk grote hoeveelheden voedsel en grondstoffen snel en goedkoop
naar de steden te brengen. Door transportverbeteringen in de stad en naar de stadsrand
maakte een grotere afstand tussen woon- en werkplaats mogelijk, waardoor de stad over
een veel groter oppervlakte kon uitbreiden. De invloed van de spoorweg op het
stadslandschap merk je ofwel in de binnenstad waar zoals in Gent (huidige Zuidpark) een
kopstation voorzien was, ofwel door de rakende spoorweg met station waardoor een
typische stationswijk ontstaat, meestal ‘white collar zone’ of bediendenwijk (later Gent-
Sint-Pieters). Door al deze factoren samen konden een groot aantal steden in de Westerse
industrielanden aan een ongebreidelde groei beginnen. Een aantal industriesteden
worden heel grote steden met honderdduizenden en miljoenen inwoners. La Louvière,
Essen, Birmingham, Chicago zijn mooie voorbeelden van snel expanderende
industriesteden in de tweede helft van de 19e eeuw. Het is de fase van de industriële stad.
Steden die door hun ongunstige situatie voor industrievestiging niet industrialiseerden,
stagneerden veelal, zoals Zoutleeuw en Philippeville.

De stedelijke groei, gevolg van de ontwikkeling van de secundaire en tertiaire activiteiten,
leidde dan ook tot een geweldig verdichtingproces in de binnenstad. Nieuwe straten
werden getrokken, binnentuinen werden volgebouwd met steegwoningen voor het
stedelijk proletariaat, lokaal ook gangen, beluiken genoemd en meestal minder dan 30m²
in grondoppervlakte, terwijl elders het meergezinshuis sterk in betekenis won. Even
buiten de historische kern vormden de eerste, vaak sterk vervuilende fabrieken,
verstrengeld met uniforme arbeidershuisvesting, een mistroostig stuk stad dat, ook nu
nog, belangrijke problemen schept door zijn beperkte leefbaarheid en
aantrekkingskracht. In het kader van bewaring van het stedelijk erfgoed worden de laatste
gerenoveerd tot het huidige wooncomfort. Ook buiten de zogenaamde kernstad neemt
de bebouwing toe en vormt een dichtbebouwde stadsrand.

Figuur 82: Stadsmodel van Gent tijdens de industriële fase

Wereldwijd komt met de opkomst van de industriële stad in de 19e eeuw een
verstedelijkingsproces op gang. Met verstedelijkingsproces of urbanisatieproces bedoelt
men het proces waarbij de bevolking in toenemende mate woont in stedelijke

1 AA VS 2 138 © 2014 Arteveldehogeschool