Page 15 - ใบความรู้ ม.3 เทอม1

นาฏยศัพท์ที่สำคัญ

 ตั้งวง เป็นอาการของมือที่เหยียดตึงทั้ง ๕ นิ้ว แต่นิ้วหัวแม่มือหักเข้าหาฝ่ามือเล็กน้อย

การตั้งวงที่สวยหรือถูกต้องนั้น จะต้องหักข้อมือเข้าหาลำแขนให้มาก และทอดลำแขนให้โค้งพองาม การ
ตั้งวงมักเรียกตามตำแหน่งที่มีอยู่ ซึ่งแบ่งเป็น

❖ วงบน เป็นวงโค้ง โดยลำแขนส่วนบนลาดไหล่เล็กน้อย ช้อนลำแขนส่วนล่างขึ้น

กันวงออกไปข้าง ๆ แยกเป็นวงสูงและวงต่ำ สำหรับพระ ให้ยกสูงระดับแง่ศีรษะ ส่วนวงนางอยู่ระดับหาง
คิ้ว

❖ วงบัวบาน ยกแขนคล้ายวงโค้ง แต่หงายท้องแขนขึ้น หงายฝ่ามือ จะเป็นข้างใด

ข้างหนึ่ง หรือ ๒ ข้างก็ได้
❖ วงกลาง คือ ส่วนโค้งของลำแขนที่มิได้อยู่ระดับวงบน หรือวงล่าง แต่อยู่

ระดับกลาง ลักษณะวงกลางนี้ คือ ยกแขนให้ส่วนโค้งอยู่ข้างคล้ายวงสูง แต่ลดระดับลงให้แขนส่วนบน

ลาดลงล่างมาก ๆ นิ้วอยู่ระดับศอกให้ตรงกับเกลียวข้าง ช้อนลำแขนส่วนล่างขึ้นบนเล็กน้อย
❖ วงล่าง คือ ส่วนโค้งของลำแขนที่ทอดโค้งลงมาเบื้องล่าง ลำแขนส่วนล่างจะพลิก

หงายหรือคว่ำสุดแต่กิริยา คือ ท่าตั้งวงมือแบคว่ำ แขนส่วนล่างก็พลิกคว่ำ ท่าตั้งวงล่างนี้ ให้ทำวงแขน

้
เป็นช่องระหว่างขอลำแขนกับเกลียวข้าง ลำแขนส่วนล่างโค้งเข้าหาตัว ปลายมืออยู่ระดับหน้าท้อง
❖ วงหน้า คือ วงที่ทอดลำแขนให้โค้งอยู่ข้างหน้า เช่น มือซ้าย ท่าเฉิดฉิน วงหน้าของ

พระต้องผายลำแขนไปข้าง ๆ เล็กน้อย ส่วนนางปลายนิ้วตรงกับระดับปาก วงนี้อาจสูงหรือต่ำบ้างเป็นบาง

ท่า สุดแต่ลีลาท่ารำนั้น ๆ

 จีบ เป็นอาการของมือโดยใช้นิ้วหัวแม่มือมาจรดกับข้อที่หนึ่งของนิ้วชี้ ส่วนนิ้วที่เหลือทั้ง

้
สามเหยียดตึง และกรีดออกไปเหมือนรูปพัด และต้องหักขอมือเข้าหาลำแขนเสมอ จีบมี ๒ ลักษณะ คือ
❖ จีบหงาย คือ หงายข้อมือให้ปลายนิ้วชี้ขึ้นบน

❖ จีบคว่ำ คือ คว่ำข้อมือลงให้ปลายนิ้วชี้ลงล่าง

นอกจากนี้ ลักษณะจีบที่นำไปใช้ในแบบต่าง ๆ ยังแบ่งออกเป็น

❖ จีบปรกหน้า ส่วนของมือจีบนั้นคล้ายจีบหงาย เพราะลำแขนส่วนล่างเปิดหงายขึ้น

หันเข้าหาลำตัวทั้งแขนและมืออยู่ข้างหน้า หันจีบเข้าตรงหน้า
❖ จีบหลัง การตั้งจีบคว่ำไปข้างหน้า แล้วค่อย ๆ ลดจีบส่งแขนไปข้างหลัง ลักษณะ

จีบกลับหงายขึ้น