Page 59 - combine ต.ค.64 (2)_Neat
P. 59
เลียบหัวเมืองชายทะเลมณฑลจันทบุรี พ.ศ. ๒๔๕๗
ได้ทรงพระราชนิพนธ์กาพย์ เห่เรือ ตอนเห่ชมกระบวนเรือ [๕]
ได้มีข้อความตอนหนึ่งกล่าวถึงธงมหาราชไว้ว่า
“พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรือต้นงามสดศรี
มหาจักรีมี เกียรติก้องท้องสาคร
นาวาวรายุทธ อุตลุดแลสลอน
แห่ห้อมจอมนคร ราวจะรอนริปูเปลือง
ธงทิวปลิวระยับ สีสลับขาวแดงเหลือง
อันธงพระทรงเมือง เหลืองอร่ามดูงามตา
ธงตรามหาราช ผ่องผุดผาดในเวหา
รูปครุฑะราชา อ้าปีกกว้างท่าทางบิน”
(ทรงพระราชนิพนธ์พระราชทานสาหรับพิมพ์ในหนังสือสมุทสาร ภาพที่ ๕ ธงชัยพระครุฑพ่าห์ใหญ่ (ซ้าย)
�
และธงชัยพระครุฑพ่าห์น้อย (ขวา)
อุดหนุนราชนาวีสมาคม เมื่อปีขาล พ.ศ. ๒๔๕๗)
พญาครุฑกับกองทัพเรือไทยสมัยโบราณ (ยุคเรือพาย
๒. ธงพระครุฑพ่าห์ หรือธงชัยพระครุฑพ่าห์ และเรือส�าเภา)
�
เป็นธงประจาพระองค์พระมหากษัตริย์มาแต่โบราณ ในสมยโบราณตงแตกรงสโขทยเปนราชธานเปนตนมา
ั
่
ั
้
ุ
ี
็
้
็
ั
ุ
�
�
ใช้เป็นธงชัยสาหรับแห่นาในการเสด็จพระราชดาเนิน ในการยาตราทัพเพ่อทาศึกสงครามภายในอาณาจักร
�
ื
�
ในกองทัพ คู่กับธงกระบ่ธุช ธงชัยพระครุฑพ่าห์ แบ่งได้ หรือนอกอาณาจักร หากยกทพไปทางเรือก็จะเรยกยก
ี
ั
ี
�
เป็น ๒ สารับ คือ ธงชัยพระครุฑพ่าห์สารับใหญ่ และธงชัย “ทัพเรือ” ซ่งมีความจาเป็นต้องใช้เรือเป็นพาหนะ
�
�
ึ
พระครุฑพ่าห์ส�ารับน้อย ดังนี้ ในการลาเลียงทหาร เคร่องศาสตราวุธ และเสบียงอาหาร
[๖]
ื
�
๒.๑ ธงชัยพระครุฑพ่าห์ใหญ่ ผืนธงมีลักษณะ โดยเรือนอกจากจะสามารถลาเลียงทหาร และยทธปัจจัย
ุ
�
เป็นแผงมี ๓ ชาย อย่างธงชัยโบราณหุ้มด้วยผ้าสักหลาด ได้คร้งละมาก ๆ แล้ว ยังสะดวกและรวดเร็วกว่าทางบกด้วย
ั
ั
ิ
สีแดง ปักด้นทองลายกนก ยอดเป็นปลายหอก ตัวคันธงน้น จึงนิยมยกทัพไปทางเรือจนสุดทางน�้าแล้วจึงยกทัพต่อไป
ี
เป็นอาวุธอย่างตรีศูล หรือสามง่าม ท่คอคันธงมีรูป บนทางบก
ี
�
พระนารายณ์ทรงครุฑหล่อด้วยโลหะสาริดติดอยู่ท่คอคันธง เรือรบท่เป็นพาหนะของกองทัพไทยสมัยโบราณ
ี
๒.๒ ธงชัยพระครุฑพ่าห์น้อย ผืนธงมีลักษณะ มี ๒ ประเภทด้วยกัน คือ เรือรบในแม่นา และเรือรบ
�
้
เป็นผ้าสีเหลืองรูปส่เหล่ยม มีภาพครุฑท่กลางผืนธง คันธง ในทะเล โดยในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีได้มีการ
ี
ี
ี
ท่อนบนท�าด้วยเหล็ก ยอดเรียวแหลมคร�่าทอง ท่อนล่าง พัฒนาเรือรบในแม่น�าข้นหลายแบบเพ่อใช้ในสงคราม
ึ
ื
้
ุ
�
�
ทาด้วยไม้ชัยพฤกษ์ติดกาบโลหะจาหลักเป็นภาพครฑ กับพม่าเป็นหลัก ซ่งเท่าท่พบหลักฐานไทยได้ใช้เรือรบ
ึ
ี
�
จับนาค จานวน ๔ กาบ มีหางนกยูงผูกเป็นแพนเสียบท่กาบ ประเภทเรือแซเป็นเรอรบในแม่นาเพอใช้ในการลาเลียง
ี
ื
่
�
ื
้
�
ใช้เชิญนากระบวนพยุหยาตรา และอัญเชิญประดิษฐาน ทหาร และเสบียงอาหารมาช้านานแล้วโดยใช้ฝีพาย
�
ในมณฑลพิธีในการพระราชพิธีต่าง ๆ เข้าคู่กับธงชัยราช ๒๐ พาย เป็นก�าลังขับเคลื่อนให้เรือแล่นไป
[๗]
ี
กระบ่ธุชน้อย โดยธงชัยพระครุฑพ่าห์น้อยอยู่ทางด้านขวา ในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ (พ.ศ.
และธงชัยราชกระบี่ธุชน้อยอยู่ทางด้านซ้าย ๒๐๙๑–๒๑๑๑) ได้มีการทาศึกกับพม่าหลายคร้ง
�
ั
นาวิกศาสตร์ 57
ปีที่ ๑๐๔ เล่มที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๖๔
