Page 101 - นาวิกศาสตร์ เดือน ตุลาคม ๒๕๕๔
P. 101
คอลัมน์ประจำ
สุขภาพนาวี
กรมแพทย์ทหารเรือ
ยาหมดอายุ หมายความว่าอย่างไร และจะดูได้ ยาที่แบ่งนับเม็ด แบ่งบรรจุ หรือยาที่เปิดใช้แล้ว
จากตำแหน่งไหน จะรู้ได้อย่างไรว่าหมดอายุ
วันหมดอายุของยา หมายถึง วันที่คาดว่าตัวยา วันหมดอายุยา จะบอกว่ายาที่ยังไม่ได้ใช้ หรือ
สำคัญที่ใช้ในการรักษาโรคของยานั้น ๆ เหลือ ยังอยู่ในภาชนะเดิมนั้นจะหมดอายุเมื่อไร แต่หากมี
ปริมาณน้อยกว่าร้อยละ ๙๐ ของปริมาณที่กำหนด การเปิดใช้ หรือบ่อยครั้งไปโรงพยาบาลหรือร้านยา
ในสูตรตำรับนั้น ๆ การสังเกตวันหมดอายุของยาจึง ได้รับยามาจากการแบ่งจากภาชนะเดิม เช่นยา
เป็นหลักการเดียวกันกับอาหาร หรือผลิตภัณฑ์ใน นับเม็ด หรือครีมที่ป้ายมาจากกระปุกใหญ่ ยาน้ำใน
ชีวิตประจำวันที่เราคุ้นเคย สำหรับยาสำเร็จรูป โดย ขวดพลาสติกเป็นส่วนมาก วันหมดอายุของยาก็จะ
ทั่วไปการกำหนดวันหมดอายุจะขึ้นกับประเภทของ เปลี่ยนแปลงไป ไม่ใช่วันหมดอายุที่กำหนดโดย
ยา เช่น ยาเม็ดจะไม่เกิน ๕ ปี และยาน้ำ ๒ -๓ ปี บริษัทผู้ผลิต ซึ่งวันหมดอายุของยาเหล่านี้ห้องยาก็
นับจากวันผลิต อย่างไรก็ตามการกำหนดอายุยาอาจ จะกำหนดวันหมดอายุขึ้นใหม่ โดยนับจากวันที่แบ่ง
แตกต่างไปจากนี้ได้ โดยผู้ผลิตจะพิจารณาจาก บรรจุโดยกำหนดว่ายาจะหมดอายุภายใน ๑ ปีจาก
ข้อมูลการทดสอบความคงตัว หรือส่วนประกอบที่ วันที่ทำการแบ่งบรรจุ ซึ่งก็จะมีการระบุไว้เช่นกัน
แตกต่างกันออกไปในแต่ละบริษัท ซึ่งเราจะพบวัน ดังนั้นหากเหลือยาเก็บไว้ที่บ้าน ไม่รู้ว่าจะหมดอายุ
ผลิต (Manufacturing date หรือ MFD.date) และ เมื่อไร ไม่มีการเขียนไว้ ก็อาจพิจารณาจากวันที่บน
วันหมดอายุ (Exp.date, Exp, Expiring, Use by ฉลากยาที่ระบุวันที่ได้รับยามา หากยาเม็ดเกิน ๑ ปี
หรือ Use before) บางครั้งก็อาจใช้คำว่า ยาสิ้นอายุ หรือยาน้ำเกิน ๖ เดือน ก็ให้ทิ้งไปไม่ควรใช้ต่อ
สามารถดูข้อมูลเหล่านี้จากกล่องบรรจุ ฉลากยา อย่างไรก็ตามหากพบว่าแม้ไม่ถึง ๑ ปี แต่ยาเสื่อมสภาพ
หรือบนแผงยา ตำแหน่งมักเป็นบริเวณด้านใต้กล่อง เช่น ยาเม็ดเป็นผงกร่อน ร่อน ยาน้ำ สีเปลี่ยน มีกลิ่น
หรือด้านล่างฉลาก โดยการอ่านวันหมดอายุแบบ ผิดไป เหม็น เขย่าไม่เข้ากันเป็น เนื้อเดียว หรือ
ไทย ๆ จะเริ่มจากวัน เดือน ปี อาจจะ พ.ศ. หรือ ครีมแยกชั้น ก็ให้ทิ้งไปไม่ควรเสียดายเพราะอาจไม่
ค.ศ. ก็ได้ แต่ถ้ามีเฉพาะ เดือน และปี ให้นับวัน ได้ผลหรือเกิดอันตรายหากนำมาใช้
สุดท้ายของเดือนนั้น ๆ เป็นวันหมดอายุ ดังตัวอย่าง ยาก่อนอาหารและหลังอาหาร จะรับประทาน
การระบุยาสิ้นอายุ หรือยาหมดอายุ รวมกันครั้งเดียวได้ไหม
ไม่ได้ เนื่องจากยาที่รับประทานก่อนอาหารต้อง
รับประทานตอนท้องว่างเท่านั้น รับประทานหลัง
อาหารไม่ได้ แต่ยาหลังอาหารถ้าไม่ได้รับประทาน
อาหารอาจจะรับประทานได้ในบางกรณี เนื่องจากยา
ที่ให้รับประทานหลังอาหารเพราะต้องการให้สะดวก
ต่อการรับประทานยา แต่ยกเว้นยาบางชนิดที่ต้อง
จากรูป EXP 08 2012 หมายถึงยาหมดอายุเดือน สิงหาคม
(ไม่ระบุวันที่ จะนับถึงสิ้นเดือน) ปี ค.ศ. ๒๐๑๒ หรือ พ.ศ. ๒๕๕๕ รับประทานยาหลังรับประทานอาหารทันที เช่น
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๔ ฉบับที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๔ ๐99
