Page 67 - นาวิกศาสตร์ เดือน ตุลาคม ๒๕๕๔
P. 67
ดวงใด ๆ ทั้งหมดหนังสือที่ประทับตราพระราชสีห์ เมื่อวันที่ ๒๓ กันยายน พ.ศ.๒๕๓๖ และต่อมา
น้อย คล้ายกับจดหมายนามของเสนาบดีตามที่ ได้มีการจัดตั้งขึ้นเป็นกระทรวง เมื่อเดือนธันวาคม
เป็นจริง และเรียกหนังสืออย่างนี้ว่า “ท้องตรา” พ.ศ.๒๔๔๓ โดยใช้ชื่อว่า “กระทรวงแรงงานและ
ปัจจุบันได้ใช้ตราของกระทรวงมหาดไทย สวัสดิการสังคม” เป็นกระทรวงในลำดับที่ ๑๕ และ
กระทรวงยุติธรรม ตราดุลพาห หลักจากการปฏิรูประบบราชการอย่างเป็นทางการ
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ตั้งแต่วันที่ ๓ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๔๕ กระทรวงแรงงาน
เจ้าอยู่หัว เสนาบดีกระทรวงยุติธรรมเดิมนั้นใช้ และสวัสดิการสังคมได้มีการเปลี่ยนแปลงไปใช้
ตราจันทรมณฑล ซึ่งเป็นตราประจำตัวของสมเด็จ ชื่อใหม่ว่า “กระทรวงแรงงาน”
เจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ ภายหลังพระราชทาน ภายในวงกลมมีรูปเทพบดีถือพระขรรค์รักษา
เป็นตราตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม ต่อมา ความเป็นธรรมอยู่กลาง พระหัตถ์ขวาประสาทพร
ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เทวดาเบื้องซ้ายถือม้วนสารา เปรียบเหมือนนายจ้าง
(ร.๖) ปีพุทธศักราช ๒๔๕๙ ได้มีการเปลี่ยนแปลง และเทวดาเบื้องขวาถือผึ่งและดิ่ง เปรียบเหมือน
ตราตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม เป็นตราดุลพาห ลูกจ้าง ทั้งสามองค์เหาะลอยเปล่งรัศมีอยู่เหนือลายเมฆ
ตราดุลพาห มีลักษณะเป็นดวงตราใหญ่ มีรูป ความหมาย
ดุลขัดอยู่ที่ด้ามพระขรรค์ ตั้งอยู่บนพานกลีบบัวสองชั้น เทพบดีสามองค์ พระหัตถ์ซ้ายถือพระขรรค์
มีฐานสิงห์รอง มีลายกนกล้อม พระราชทานนามว่า พระหัตถ์ขวาประสาทพร มีหน้าที่รักษาความเป็นธรรม
ตราดุลพาห ตามคำกราบบังคมทูลเสนอของพระเจ้า เปรียบเสมือนรัฐบาล ซึ่งทำหน้าที่รักษาความเป็น
พี่ยาเธอ กรมหลวงปราจิณกิตติบดี ธรรมและอำนวยประโยชน์สุขให้แก่ประชาชน โดยมี
ตราดุลพาห แปลความตามศัพท์ว่า เครื่องมือ กฎหมายเป็นเครื่องมือ
สำหรับชั่งหรือวัด ให้เกิดความเที่ยงธรรม ได้แก่ เทพบดีผู้อยู่เบื้องขวา พระหัตถ์ขวาถือม้วนสารา
ตราชู คือเครื่องชั่งให้รู้หนักเบา แปลความตามนัย หมายถึง นายจ้าง
หมายถึง ความรับผิดชอบในการผดุงความยุติธรรม เทพบดีผู้อยู่เบื้องซ้าย พระหัตถ์ขวาถือผึ่ง
ให้สถิตเสถียร สม่ำเสมอ ไม่เอนเอียงไปข้างฝ่ายใด พระหัตถ์ซ้ายถือดิ่ง หมายถึง ลูกจ้าง
ด้วยอคติ ทั้งสามองค์เหาะลอยเปล่งรัศมีอยู่เหนือลาย
กระทรวงแรงงาน ตราเทพบดีสามองค์ เมฆภายในวงกลมเดียวกัน ซึ่งมีความหมายถึง
ที่มาของกระทรวงแรงงาน เริ่มมาจากเป็น ความสามัคคี ร่วมแรงร่วมใจกันทุกฝ่ายเพื่อความ
แผนกหนึ่งของกรมการปกครอง ต่อมาเป็น เจริญก้าวหน้าในกิจการอันมีประสิทธิภาพและ
กรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย ซึ่งถือกำเนิดขึ้น มีประสิทธิผลของชาติ
๏ ตราดุลพาห ๏ ตราสัญลักษณ์ กระทรวงแรงงาน
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๔ ฉบับที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๔ ๐65
