Page 30 - Praktis Hebat PT3 2022 - Tg 3 Sejarah
P. 30
Sejarah Ting. 3 Jawapan
Tukang-tukang Adat pula memastikan apabila James Brooke tiba di istana Sultan
setiap upacara adat dilakukan dengan Brunei dengan diiringi oleh angkatan
betul bagi mengelakkan bencana. Bagi tentera laut British. Kehadiran James
masyarakat Bajau di pantai timur Sabah, Brooke dengan angkatan tentera laut British
pemimpin dikenali sebagai matto’a yang menyebabkan Sultan Brunei bersetuju
menjadi pelindung adat dan kepentingan menyerahkan Sarawak kepadanya.
anak buah. (ii) Melancarkan strategi ketenteraan di
(b) • Sistem pentadbiran tempatan di Sarawak Sarawak dengan bantuan angkatan tentera
dipengaruhi oleh sistem pentadbiran laut British. HMS Dido digunakan untuk
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
Kesultanan Brunei. memerangi ancaman lanun di perairan
• Sistem pentadbiran ini dipecahkan kepada tiga Sarawak.
bentuk, iaitu Sungai Kerajaan, Sungai Tulin, (b) • Pada tahun 1841, James Brooke memperoleh
Sungai Kuripan. kawasan Kuching.
• Pentadbiran dijalankan oleh pembesar • Merangkumi kawasan dari Tanjung Datu ke
tempatan. Sungai Samarahan.
• Menjadi wakil sultan Brunei. • Menguasai Batang Lupar dan Sungai Saribas.
• Bergelar Datu Patinggi / Datu Bandar / Datu • Pada tahun 1853, James Brooke menguasai
Temenggung. Sadong, Batang Lupar, Saribas dan Kalaka.
• Mentadbir kawasan di Sungai Sarawak • Menggunakan lanun sebagai alasan.
sebagai wakil Sultan Brunei. • Menghapuskan penentangan orang Iban di
• Orang Kaya (O.K.) seperti O.K. Beti di Padeh Saribas dan Batang Lupar.
/ O.K. Antau di Rimbas / O.K. Jugah di Lundu • Sebagai balasan, separuh daripada hasil
/ O.K. Gasing di Skrang mentadbir kawasan pendapatan wilayah ini diberikan kepada
pedalaman. Sultan Abdul Mumin.
• Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak adalah • Pada tahun 1861, James Brooke memperoleh
berasaskan kepada sistem penguasaan tanah. kawasan Sungai Rajang daripada Sultan
• Di Sabah, kawasan pantai barat dikuasai oleh Abdul Mumin.
Kesultanan Brunei manakala kawasan pantai • Setelah berjaya membantu menghapuskan
timur dikuasai oleh Kesultanan Sulu. kebangkitan orang tempatan.
• Kuasa Kesultanan Brunei di Sabah • Dengan bayaran 4500 Dolar Sepanyol
berasaskan sistem penguasaan tanah. setahun.
• Pentadbiran dijalankan oleh pembesar yang • Pada tahun 1883, Charles Brooke
menjadi wakil Sultan Brunei atau pembesar mendapatkan Baram dan seluruh lembangan
(pengiran) yang memiliki wilayah tersebut. Sungai Baram daripada Sultan Brunei
• Sultan Sulu memiliki semua tanah di bawah • Dengan bayaran ufti sebanyak 4200 Dolar
pengaruhnya. Sepanyol setahun.
• Pemerintahan di kawasan ini diwakilkan oleh • Pada tahun 1885, Charles Brooke
Datu. memperoleh kawasan di Sungai Trusan.
• Kuasa golongan Datu bergantung kepada • Dengan bayaran 4500 Dolar Sepanyol kepada
bilangan hamba (pengikut) yang dimilikinya Temenggung yang menguasai kawasan
/ kemampuan menghantar ufti secara tetap tersebut.
kepada Sultan Sulu. • Pada tahun 1890, Charles Brooke
• Golongan Datu yang menjalankan pentadbiran memperoleh Limbang.
di pantai timur Sabah telah mewujudkan • Penduduk Limbang bersetuju untuk menyertai
pemerintahan sistem kedatuan di Sabah. Sarawak.
(c) • Sistem telah diamalkan sejak turun temurun. • 6000 Dolar Sepanyol dibayar kepada Sultan
• Melambangkan identiti bangsa. Brunei.
• Membuktikan keberkesanan. • Pada 12 Januari 1905, kerajaan Sarawak
• Memelihara keharmonian masyarakat. memperoleh hak ke atas Lawas daripada
• Tidak menimbulkan kacau bilau. SBUB.
• Pentadbiran tidak diambil alih oleh kuasa luar. (c) • Memelihara kedaulatan negara.
• Pemimpin tempatan lebih memahami masalah • Memelihara kestabilan negara agar kuasa luar
penduduk setempat. tidak dapat mengambil kesempatan.
• Mengekalkan pemerintah / pemimpin • Memajukan ekonomi melalui usaha inovasi
tempatan. dan kreativiti.
(Mana-mana jawapan yang munasabah) • Sentiasa mengembangkan ilmu pengetahuan.
2. (a) (i) James Brooke mengugut akan menyerang • Bersedia untuk menghadapi cabaran dunia
kedudukan Pengiran Raja Muda Hashim semasa.
di Kuching apabila pengiran berdolak- • Sentiasa mengambil tahu tentang
dalik. Ugutan menyebabkan Pengiran Raja perkembangan semasa di dalam dan di luar
Muda Hashim bersetuju menyerahkan negara.
pemerintahan Sarawak kepada James • Melahirkan masyarakat celik sejarah.
Brooke. Ugutan kedua dilakukan secara • Memajukan infrastruktur negara.
tidak langsung kepada Sultan Brunei (Mana-mana jawapan yang munasabah)
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J12
10 JAW HEBAT! SEJ TG3.indd 12 14/02/2022 1:34 PM
