Page 21 - PRAKTIS HEBAT SEJ TG3
P. 21
Sejarah Ting. 3 Jawapan
(c) (i) Negara menjadi aman damai. C
(ii) Tidak dapat diambil kesempatan oleh kuasa
luar.
(iii) Ekonomi berkembang pesat. 1. (a) (i) Pemimpin berperanan sebagai orang
(iv) Rakyat hidup sejahtera. tengah bagi menyelesaikan pertelingkahan
(v) Institusi raja / Kedaulatan negara terjamin. dalam kalangan penduduk / mengekalkan
(vi) Perpaduan rakyat erat. keharmonian. Masyarakat yang
(Mana-mana jawapan yang munasabah) mengamalkan sistem ini ialah Iban / Bidayuh
/ Kenyah / Kelabit / Kayan. Penekanan
2. (a) (i) Sarang burung ialah kepatuhan kepada adat. Pemilihan
(ii) Sagu pemimpin lebih kepada kebolehan peribadi.
(iii) Rotan Tuai Rumah merupakan pemimpin utama
(iv) Getah perca masyarakat Iban. Beliau menjadi sumber
(v) Gamat autoriti masyarakat. Sumber autoriti
(vi) Sirip ikan yu masyarakat Bidayuh pula ialah Tua Kapung.
[Mak. 3m] Ketua dalam masyarakat Kenyah dikenali
(b) (i) SBUB menerima penasihat British. sebagai Peran Lepo, sementara masyarakat
(ii) SBUB perlu memelihara adat resam, agama Kayan sebagai Kelunan Maren. Bagi
dan undang-undang penduduk tempatan. masyarakat Melanau, ketua masyarakat
(iii) SBUB hendaklah memerintah Sabah dikenali sebagai Menteri.
dengan adil dan saksama. (ii) Pegangan adat menjadi alat kawalan
(iv) SBUB mesti melantik Pegawai Tadbir sosiopolitik yang berkesan. Kaum etnik yang
daripada pegawai yang diperakui oleh mengamalkan sistem ini ialah Kadazandusun
British. / Murut / Bajau. Pemimpin dikenali
(v) SBUB tidak dibenarkan menyerahkan sebagai Orang Tua (Ketua Kampung).
Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran Berperanan menyelesaikan pertikaian
British. dalam masyarakat. Sistem pemerintahan
[Mak. 3m] mengandungi Majlis Kampung dan Tukang-
(c) (i) Menggalakkan R&D / penyelidikan. tukang Adat. Majlis Kampung membantu
(ii) Memberi ganjaran kepada mereka yang Orang Tua dalam pengurusan adat dan
berjaya memajukan ekonomi negara. kehidupan seharian. Tukang-tukang Adat
(iii) Mempelbagaikan pengeluaran yang pula memastikan setiap upacara adat
berasaskan sumber asli. dilakukan dengan betul bagi mengelakkan
(iv) Menggalakkan rakyat untuk bergiat dalam bencana. Bagi masyarakat Bajau di pantai
bidang pengeluaran / perindustrian. timur Sabah, pemimpin dikenali sebagai
(v) Meluaskan pasaran barangan tempatan ke matto’a yang menjadi pelindung adat dan
persada dunia. kepentingan anak buah.
(vi) Meningkatkan mutu pengeluaran. (b) • Sistem pentadbiran tempatan di Sarawak
(Mana-mana jawapan yang munasabah) dipengaruhi oleh sistem pentadbiran
3. (a) (i) Pembahagian wilayah Kesultanan Brunei.
(ii) Pengekalan golongan elit tempatan • Sistem pentadbiran ini dipecahkan kepada tiga
(b) (i) Pada tahun 1842, Undang-undang lapan bentuk, iaitu Sungai Kerajaan, Sungai Tulin,
perkara diperkenalkan. Sungai Kuripan.
(ii) Mahkamah diwujudkan dengan diadili oleh • Pentadbiran dijalankan oleh pembesar
raja dan dibantu oleh Ketua Majistret. tempatan.
(iii) Mahkamah Residen diwujudkan di setiap • Menjadi wakil sultan Brunei.
bahagian di mana Residen berperanan • Bergelar Datu Patinggi / Datu Bandar / Datu
sebagai Majistret. Temenggung.
(iv) Pada tahun 1911, Mahkamah Cina • Mentadbir kawasan di Sungai Sarawak sebagai
diwujudkan di Kuching bagi mengurus wakil Sultan Brunei.
hal ehwal dan menangani kes-kes yang • Orang Kaya (O.K.) seperti O.K. Beti di Padeh
melibatkan masyarakat Cina. / O.K. Antau di Rimbas / O.K. Jugah di Lundu
(v) Mahkamah Adat diwujudkan bagi mengadili / O.K. Gasing di Skrang mentadbir kawasan
kesalahan yang melibatkan masyarakat pedalaman.
tempatan. • Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak adalah
[Mak. 3m] berasaskan kepada sistem penguasaan tanah.
(c) (i) Tidak menimbulkan kekacauan. • Di Sabah, kawasan pantai barat dikuasai oleh
(ii) Keadilan dapat dilaksanakan. Kesultanan Brunei manakala kawasan pantai
(iii) Keharmonian dalam masyarakat terpelihara. timur dikuasai oleh Kesultanan Sulu.
(iv) Hak dan kepentingan setiap orang terjamin. • Kuasa Kesultanan Brunei di Sabah berasaskan
(v) Tidak berlaku amalan rasuah. sistem penguasaan tanah.
(vi) Dapat membendung gejala sosial. • Pentadbiran dijalankan oleh pembesar yang
(Mana-mana jawapan yang munasabah) menjadi wakil Sultan Brunei atau pembesar
(pengiran) yang memiliki wilayah tersebut.
J11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
