Page 248 - E-book การประชุมวิชาการครั้งที่ 36
P. 248
ภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์ (Hydrops Fetalis) ในมุมมองของพยาธิแพทย
์
ผศ.พญ.พธู ตัณฑ์ไพโรจน์
สาขาวิชาพยาธิ-เซลล์วิทยา
ภาควิชาสูติศาสตร-นรีเวชวิทยา
์
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์ (hydrops fetalis) เป็นภาวะที่มีการคั่งของสารน้ำในช่องต่าง ๆ และเนื้อเยื่อ
ั
ของทารก ซึ่งสามารถตรวจพบได้จากการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง โดยมีนิยามการวินิจฉัยคือตรวจพบการค่งน้ำ
ผิดปกติในทารกตั้งแต่ 2 ที่ขึ้นไป อาจเป็น ช่องเยื่อหุ้มหัวใจ ช่องเยื่อหุ้มปอด ช่องท้อง หรือเป็นผิวหนังบวมน้ำ
(1)
้
ซึ่งมักหมายถึงความหนาของชั้นผิวหนังมากกว่า 5 มิลลิเมตร นอกจากนี้ยังอาจมีรกที่หนาผิดปกติด้วยก็ได
(2)
โดยหนาตั้งแต่ 4 เซนติเมตรขึ้นไปในครรภ์ไตรมาสที่สอง และตั้งแต่ 6 เซนติเมตรขึ้นไปในครรภ์ไตรมาสที่สาม
รวมถึงภาวะครรภ์แฝดน้ำ (polyhydramnios)
ถึงแม้ว่าภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์จะมีอุบัติการณ์ค่อนข้างต่ำเพียง 1 รายต่อการตั้งครรภ์ 1,500-4,000 ราย
(3, 4)
แต่ถือเป็นปัญหาที่สำคัญเนื่องจากมีอัตราทุพลภาพและอัตราการเสียชีวิตของทารกในครรภ์สูง และสามารถทำให้
เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายต่อมารดาได้
ภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์สามารถแบ่งอออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ ภาวะ immune hydrops fetalis (IHF)
และ ภาวะ non-immune hydrops fetalis (NIHF)
ภาวะ immune hydrops fetalis (IHF) เกิดจากการที่มีแอนติบอดีต่อเซลล์เม็ดเลือดแดงซึ่งมีได้หลายชนิด
แต่ชนิดที่เป็นที่รู้จักแพร่หลายและพบมากที่สุดคือ Rhesus (Rh) D แอนติบอดี ภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์ที่เกิด
จากสาเหตุนี้เกิดในรายที่มารดามีหมู่เลือด Rh negative ที่มี Rh แอนติบอดีในกระแสเลือดซึ่งอาจเกิดจากเคย
ตั้งครรภ์บุตรคนก่อนที่เป็น Rh positive หรือเคยได้รับเลือดที่กระตุ้นให้เกิดแอนติบอดีขึ้น เมื่อมีการตั้งครรภ์
่
ทารกในครรภ์ที่มีหมู่เลือด Rh positive ก็จะถูกแอนติบอดีของมารดาผานรกเข้ามาจับทำลายเม็ดเลือดแดง ทำให้
(5)
เกิดภาวะโลหิตจางที่รุนแรงในทารกนำไปสภาวะหัวใจวายและอาการบวมน้ำในทสุด ในปัจจุบันพบ IHF ไดน้อยมาก
้
ี่
ู่
เนื่องจากมีการตรวจคัดกรองหมู่เลือดเป็นมาตรฐานขณะมาฝากครรภ์และมีการให้ anti-D immunoglobulin ใน
สตรีหมู่เลือด Rh negative ที่มีความเสี่ยงในการเกิด Rh แอนติบอดีได้อย่างรวดเร็วและทั่วถึง
ส่วนภาวะ non-immune hydrops fetalis (NIHF) นั้นพบได้บ่อยกว่า IHF มากและมีสาเหตุการเกิดท ี่
ิ
หลากหลาย โดยอุบัตการณ์ของสาเหตุต่าง ๆ นั้นจะแตกตางกันไปในแต่ละพื้นที่ ขึ้นกับปัจจัยต่าง ๆ เช่น เชื้อชาต ิ
่
ภาวะทารกบวมน้ำในครรภ์ (Hydrops Fetalis) ในมุมมองของพยาธิแพทย์ 232
