Page 22 - тиббиёт ва замон

Замонавий тиббиёт амалиётида

С-РЕАКТИВ ОҚСИЛ

ва прокальцитонин таҳлилларини клиник-диагностик аҳамияти
Ю.И.РАЗЗАҚОВ,
Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази лаборатория
бўлими мудири.
Ф.Т.САЛАМОВ,
врач-лаборант.

амонавий тиббиёт амалиётида С-ре- ятли даволаниши натижасида С-ре- да кузатилади. Бактериал инфекция-
актив оқсилнинг микдорини аниқ- актив оқсил миқдори тез пасайиб ларнинг кенг тарқалиши туфайли,
Злаш орқали бактериал касаллик- боради. Бир қатор кўрсаткичлар ўпканинг нейроэндокрин ҳужайра-
ларда яллиғланиш даражасини аниқлашда лейкоцтоз ва нейтрофилёз, эритро- ларида, ошқозон ости безида, жи-
ишончли тест ҳисобланади. С-реактив оқ- цитлар чўкиш тезлигига қараганда гарда ва бошқа тўқималарда актив
сил касалликнинг ўткир фазасида намоён С-реактив оқсилнинг микдори қон ишлаб чиқарилади. Организмга
бўладиган оқсил кўрсаткичи бўлиб, соғлом зардобида тез кўпайиб ва шундай инфекция тарқалгандан сўнг зар-
одамлар қон таркибида минимал миқдор- тарзда тез камаяди. доб таркибидаги прокальцитонин-
да бўлади. Қон таркибидаги С-реактив оқ- С-реактив оқсилни ўзига хосли- нинг миқдори 3-12 соат давомида
сил миқдорининг кўпайиши яллиғланишда ги турли этиологияли яллиғланиш кўтарилади. Прокальцитониннинг
(инфекцион касалликлар), некрозларда, жа- касалликларида кенг қамровли қон- миқдорига қараб оғир яллиғланиш
центрацияда ҳосил бўлишидадир. жараёнларига баҳо бериш мумкин.
роҳатларда бир неча бор ортиши кузатилади. С-реактив оқсил миқдори вирусли Тадқиқотлар ҳамда адабиётлардаги
С-реактив оқсил – бу альфа 2-гло- инфекцияларда оз миқдорда ортади, маълумотларга кўра, прокальцито-
булин бўлиб, бириктирувчи тўқима- шу сабабли беморда жароҳатланиш ниннинг миқдори 2 нг/мл.дан юқо-
нинг семиз ҳужайраларининг бир- кузатилмаса, С-реактив оқсилнинг ри бўлганда, сепсисс ривожлани-
ламчи яллиғланиш медиаторларига кўп миқдорда бўлиши яллиғланиш- ши учун юқори хавф юзага келади.
жавоб тариқасида гепатоцидларда ни келтириб чиқарувчи сабаб бакте- Клиник тажрибаларда сепсис, поли-
синтезланади. С-реактив оқсилнинг риялар бўлишини кўрсатади. орган етишмовчиликларда, септик
асосий вазифаси организмнинг им- Турли тадқиқотларда келти- шокларга ташхис қўйиш учун про-
мун реакциясини активлаштиришда рилган маълумотларга асосан қон кальцитонин миқдорини аниқлаш
Т ва В лимфоцитлар фаоллигини зардобида С-реактив оқсилни кенг қўлланилади. Юқоридаги ҳо-
оширишда ҳамда фагозитоз жараён- аниқлаш, яллиғланишнинг дара- латларда қон таркибидаги прокаль-
ларида иштирок этишидан иборат. жаси ва сепсисс, жарроҳлик ама- цитонин миқдорини аниқлашдан
Қон зардобида С-реактив оқ- лиётларидан сўнг келиб чиқадиган асосий мақсад - бошқа яллиғланиш
сил миқдорининг ортиши ялиғла- бактериал асоратларда ва антибак- маркёрлардан фарқли равишда про-
нишнинг 3-6 соатларида (грануло- териал терапиянинг самарадорли- кальцитонин бактериялар натижаси-
цитлар миқдорининг ортишигача гини баҳолашда ўтказилади. да юзага келадиган яллиғланиш жа-
бўлган вақтда) кузатилади. Бемор- Прокальцитонин биокимёвий ту- раёнларида қондаги миқдори ортади
ларнинг қон зардоби таркибида- зилишига кўра гликопротеин бўлиб, ва вирусли инфекциялар, аутоиммун
ги С-реактив оқсилнинг миқдори кальцитониннинг ўтмишдошидир. жараёнларда, неоплазия ва амалиёт
қанчалик юқори даражада бўлиши Меъёрда қалқонсимон безнинг С-ҳу- жароҳатларидан сўнг кўтарилмайди.
яллиғланишнинг, тўқималарнинг жайраларида синтезланади. Соғлом Шунинг учун прокальцитонин миқ-
зарарланиши ва онкологик касал- одамларда прокальцитониннинг дорини аниқлаш бактериал, нобак-
ликларнинг ҳажмий жараёни қай миқдори 0,05 нг/мл.дан кам бўлади. териал ва вирусли инфекцияларни
даражада кечаётганлигига боғлиқ Прокальцитониннинг кўп миқдорда қиёсий ташхислашда катта аҳамият-
бўлади. Беморларнинг муваффақи- ортиб кетиши бактериал сепсисслар- га эга.
22