Page 41 - คู่มือการนิเทศ การประกันคุณภาพการศึกษา

37

จากหลักการส่งเสริมและพฒนาการเรียนรู้ของผู้ใหญ่ สรุปได้ว่า ผู้ใหญ่มีล าดับของ
ั
การเรียนรู้จากรูปธรรมไปสู่นามธรรม ดังนั้นในการนิเทศการสอนจึงต้องอาศัยความรู้ ความเข้าใจใน

เรื่องการเรียนรู้ของผู้ใหญ่และการพัฒนาการของผู้ใหญ่ควบคู่ไปกับการให้ความรู้ที่เกี่ยวกับการนิเทศ
2.1.4 แนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนารูปแบบ

ผู้วิจัยได้ศึกษาหลักการแนวคิดเกี่ยวกับรูปแบบ และการพัฒนารูปแบบ ดังนี้

(1) ความหมายของรูปแบบ
ั
ค าศัพท์ในภาษาองกฤษที่ใช้เรียกรูปแบบมี 2 ค า คือ Model และ Paradigm
ซึ่งสงัด อทรานันท์ (2530 : 11) ได้อธิบายว่า ทั้ง 2 ค านี้ น าไปใช้แตกต่างกัน โดยค าว่า Model
ุ
ใช้กับทฤษฎีหรือสิ่งที่เกิดขึ้นครั้งแรก แต่หากเป็นการน าไปประยุกต์ใช้ หรือดัดแปลงจากของเดิม

เรียกว่า Paradigm แต่ในปัจจุบันนิยมใช้ค าว่า Model ทั้งในกรณีทฤษฎีหรือสิ่งที่เกิดขึ้นครั้งแรก และ

ในกรณีการน าไปประยุกต์ใช้ ค าว่ารูปแบบหรือ Model ตามพจนานุกรมของ Webster (1970 : 913)
ได้ให้ความหมายแบ่งออกเป็น 4 ประการด้วยกัน ได้แก่ 1) แบบจ าลองที่ลอกเลียนแบบย่อส่วนจาก

วัตถุของจริง ตัวต้นแบบ รูปแบบแรกเริ่ม แบบสมมุติ หุ่นจ าลอง หุ่นขี้ผึ้ง 2) บุคคลหรือสิ่งของที่ได้รับ

การยกย่องให้เป็นมาตรฐานของความยอดเยี่ยม 3) วิถีทางหรือแบบแผน 4) บุคคลที่เป็นแบบให้แก่
ศิลปิน ช่างภาพ หรือนางแบบแสดงเครื่องแต่งกาย ค านี้ในภาษาไทยมีค าอน ๆ ที่ใช้เรียกใน
ื่
ความหมายเดียวกันกับรูปแบบ เช่น ต้นแบบ ตัวแบบ แบบจ าลอง ซึ่งนักวิชาการทางการศึกษาหลาย
ท่านได้อธิบายความหมายรูปแบบ ดังนี้

รูปแบบ หมายถึง แผนผัง แผนภูมิหรือหุ่นจ าลอง ซึ่งมีลักษณะการจ าลองสภาพ

ความเป็นจริงของปรากฏการณ์ เพื่ออธิบายความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนขององค์ประกอบหรือปรากฏการณ์
ื่
ต่าง ๆ เพอให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น (สงัด อทรานันท์ (2530 : 11), วิชัย วงษ์ใหญ่ (2537 : 41), Stoner,
ุ
Jame A. F. and Wankel, Charles. (1986 : 12) รูปแบบจึงเป็นรูปธรรมทางความคิดที่เป็นนามธรรม
ั
มีลักษณะเป็นโครงสร้างทางความคิด ที่แสดงองค์ประกอบและความสัมพนธ์ขององค์ประกอบที่ส าคัญ
ของสิ่งที่ศึกษา หรือสิ่งที่บุคคลใช้ในการหาค าตอบ ความรู้ และความเข้าใจในปรากฏการณ์ต่างๆ

วิจิตรา ปัญญาชัย (2543 : 74), ทิศนา แขมมณี (2545 : 1)
สรุปว่า รูปแบบหมายถึง โครงสร้างของความคิดที่แสดงองค์ประกอบต่างๆ และ

ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบเหล่านั้น

(2) ประเภทของรูปแบบ
Keeves (1988, อางถึงใน วิจิตรา ปัญญาชัย 2543 : 74) จ าแนกประเภท
้
รูปแบบทางการศึกษาและสังคมศาสตร์ ออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้

1. รูปแบบเชิงเทียบเคียง (Analogue Model) เป็นรูปแบบที่ใช้ในการอุปมาอปไมย
ุ