Page 73 - หนังสือประวัติศาสตร์ชาติไทย ประถม
P. 73
64
ั
ี่
แม้ว่าล าน้ ายมจะเป็นล าน้ าทมีความส าคัญต่อเมืองสุโขทยและเมืองอื่น ๆ
ี่
ทใกล้เคียง น่าจะเลือกเป็นทตั้งของเมือง แต่ผู้ทสร้างชุมชนสมัยสุโขทยก็ไม่ได้เลือกเช่นนั้น
ี่
ั
ี่
ี่
ี่
ี่
ี่
เพราะเหตุผลว่า พื้นทลาดของภูเขาทมีความสูงพอดีกับขอบอ่างทเป็นทลุ่มแบบรูปพัดเชิงเขา
ี่
ี่
่
ี่
ี่
ได้ชัยภูมิทเหมาะกว่าการทจะไปตั้งเมืองอยู่ในอ่างทเป็นทลุ่มต่ าทาให้น้ าทวมถึงตลอดเวลา
จนเป็นทะเลหลวง
ี่
ในการเลือกทตั้งเมืองทห่างไกลจากล าน้ าเช่นนี้ไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการใช้
ี่
เส้นทางคมนาคมจากเมืองไปสู่เส้นทางสัญจรใหญ่ เพราะทางด้านตะวันออกของชุมชนมีล าน้ า
ล าพันไหลเลียบมาตามไหล่ตะพักของเขาประทกษ์ไปลงสู่ล าน้ ายม ทสามารถใช้เป็นเส้นทาง
ั
ี่
ี่
คมนาคมได้ดี และยังมีสายน้ าอื่นทไหลลงมากจากเทอกเขาต่างๆ ทางด้านทศตะวันตก ผ่านท ี่
ิ
ื
ี่
ั้
ราบซึ่งใช้เป็นทการเกษตรไปสู่ล าน้ ายม ทงยังสามารถใช้เป็นเส้นทางสัญจรและขนส่งไปสู่ล าน้ า
ใหญ่ได้เช่นกัน
ั
ี่
จากการเลือกทตั้งของเมืองสุโขทยบนชั้นเชิงลาดของภูเขาทมีฐานตัวเมืองเป็น
ี่
ี่
ดินภูเขาทมีความแข็งและร่วนมาก ไม่สามารถกักเก็บน้ าไว้ใช้เพาะปลูกได้ เป็นเหตุอย่างหนึ่งท ี่
ทาให้แหล่งน้ าใต้ดินภายในบริเวณเมืองต่ ากว่า 5 เมตรจากผิวดิน นอกจากจะได้รับพัฒนาการ
น าน้ ามาใช้ด้วยวิธีอื่น ได้แก่ การสร้างสรีดภงส์ (สรีดภงส์ อ่านว่า สะ-หรีด-พง เป็นค านาม
ี่
แปลว่า เขื่อน หรือ อ่างเก็บน้ า ท านบ) และฝายกั้นน้ าเพื่อใช้ในการเกษตรกรรม ส่วนพื้นทสร้าง
ี่
เมืองหรือชุมชนเหมาะแก่การตั้งชุมชน เพราะเมืองสุโขทยได้แยกเอาพื้นททานา ทาไร่ ออกไป
ั
ี่
ี่
อยู่ในส่วนอื่น จากทตั้งของเมืองซึ่งใช้เป็นศูนย์กลางของการปกครองและทอยู่อาศัยตลอดจน
การประกอบกิจกรรมทางด้านการศาสนาและค้าขาย
ี่
ั
ี่
ในสมัยสุโขทยมีการเลือกทาเลทตั้งบ้านเรือน ทอยู่อาศัย การเลือกภูมิประเทศ
้
จะอยู่ใกล้ล าน้ า สะทอนให้เห็นว่าคนสุโขทยมีแนวคิดเป็นอย่างเดียวกัน แสดงให้เห็นถึงภูมิรู้
ั
ในเรื่องระบบชลประทานแบบเหมืองฝายซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเป็นการป้องกันน้ าทวม กั้นเก็บน้ าไว้ใช้
่
ในการเกษตร รวมทงเป็นแนวป้องกันภัยสงครามทคุ้นเคยสืบต่อกันมานาน จึงเกิดเป็น
ั้
ี่
ภูมิปัญญาในการบริหารจัดการสร้างบ้านแปงเมืองสมัยโบราณ จะตั้งอยู่ใกล้กับแหล่งน้ า เพื่อใช้
ในการอุปโภคบริโภคของชาวบ้านชาวเมือง แต่ขึ้นอยู่กับว่าแหล่งน้ านั้นเป็นแหล่งน้ าแบบใด
แหล่งน้ านิ่ง เช่น หนอง บึง ทะเลสาบ สระน้ า หรือ ตระพัง (ตระพัง หมายถึง
ี่
ี่
แอ่ง บ่อ หนอง กระพัง ตระพัง หรือ สะพัง เรียกบ่อทเกิดขึ้นเอง หรือสระน้ าทขุดลงไปใน
พื้นดิน) บาราย คือ สระน้ าที่มีคันดินล้อมรอบ
แหล่งน้ าไหล หรือ อ่างเก็บน้ าที่สร้างขึ้น ประเภทล าน้ าหรือแม่น้ า
