Page 75 - หนังสือประวัติศาสตร์ชาติไทย ประถม

66

พบแนวคันดินเชื่อมต่อระหว่างเขากิ่วอ้ายมาและเขาพระบาทใหญ่ มีการขุดดินจากด้านใน

ั
ี่
ื
เพื่อน ามาปรับถมเป็นคันดินกั้นน้ า รับน้ าจากเทอกเขาประทกษ์ เขาค่าย เขาเจดีย์งาม ทเป็น
ี่
พื้นทหลังคารับน้ า ไหลลงมาเป็นล าธาร หรือ โซก ต่างๆ เช่น โซกพระร่วงลองพระขรรค์
โซกเรือตามอญ โซกอ้ายก่าย โซกน้ าดิบชะนาง โซกชมพู่ โซกพม่าฝนหอก
2. สรีดภงส์ 2 (ทานบกั้นน้ าโคกมน) ตั้งอยู่ทบ้านมนต์คีรี ห่างจากก าแพงเมือง

ี่
ด้านทิศใต้ไปตามแนวคันดินกั้นน้ า ประมาณ 7.6 กิโลเมตร จะไปบรรจบคันดินทกันน้ าโคกมนท ี่
ี่
กั้นเขานายา ตรงกลางท านบเจาะขาดเป็นช่องระบาย กว้างประมาณ 3 - 4 เมตร เพื่อระบายน้ า

ิ
เป็นแนวโค้งโดยกั้นทางทศตะวันออกเขานายาและเขากุดยายชี คันดินหายไปตรงบริเวณ
เหมืองยายอึ่ง

3. เหมืองยายอึ่ง เป็นล าธารขนาดใหญ่ รับน้ าจากล าธารเล็ก ๆ 12 สาย ทไหล
ี่
มาจากเทือกเขาโป่งสะเดา เขาคุยบุนนาคและเขาอีลม น้ าจากเหมืองยายอึ่งจะไหลเลียบล าธาร

เขาอ้อมออกไปในทราบลุ่มผ่านหน้าผาเขาแดง ซึ่งจากเขาแดงจะมีล าธารอีกสาย คือ น้ าโคก หรือ
ี่
บ่อน้ าผุด

4. ท่อปู่พระญารวง รับน้ าจากแม่น้ าปง เข้ามาเลี้ยงทงนา อาเภอพรานกระต่าย
ิ
่

ุ่
(จังหวัดก าแพงเพชร) และอ าเภอคีรีมาศ อ าเภอกงไกรลาศ (จังหวัดสุโขทัย)
5. น ้าโคก ปรากฏอยู่ในศิลาจารึกหลักท 1 ทกล่าวว่า “เบื้องหัวนอน มีป่าม่วง
ี่
ี่
ิ
ป่าขาม มีน้ าโคก มีพระขพุงผี น้ าโคกหรือบ่อน้ าผุด ตั้งอยู่ถัดลงมาทางทศใต้ของเหมืองยายอึ่ง
เป็นแหล่งน้ าที่ไหลมาจากใต้ดิน ท าให้เกิดล าธารไหลไปรวมกับเหมืองยายอึ่ง ก่อนไหลไปรวมกัน

ี่
่
ที่สรีดภงส์ 2 (ท านบกั้นน้ าโคกมน) เมื่อปริมาณน้ ามีมากเกินไป ทางหนึ่งจะระบายออกทปากทอ
กลางทานบอีกทางหนึ่งจะไหลออกไปตามเหมืองยายอึ่ง ไปบรรจบกับทานบกั้นน้ า เพื่อใช้ใน

การเกษตรกรรมตามชุมชนริมถนนพระร่วง
6. ทรากน ้าตกที่เกิดจากเทือกเขาประทักษ์ ทส าคัญมี 2 แห่ง คือ
ี่

6.1 โซกเป็ด (ธารน ้า) เป็นแหล่งต้นน้ าทมีน้ าซึมผ่านทรายชื้นเปียกไปตาม
ี่
ี่
ี่
ั่
แนวล าธาร ทรายทอยู่พื้นล าธารมีสีด าอมน้ าตาลคล้ายขี้เป็ดอยู่ทวไป อาจเกี่ยวกับทมาของ
ชื่อแหล่งโดยชาวบ้านอาจเคยเรียกว่า โซกขี้เป็ด แล้วกร่อนเหลือเพียง โซกเป็ด น้ าจากโซกเป็ดนี้
จะไหลไปสู่ท านบกั้นน้ า แล้วระบายไหลออกไปรวมกับคลองยาง

6.2 โซกขี เหล็ก (ธารน ้า) ตั้งอยู่ทางด้านใต้ของโซกเป็ด น้ าจากโซกขี้เหล็กจะ

ไหลไปหาท านบกั้นน้ า และไหลไปรวมกับเหมืองยายอึ่งต่อไป