Page 64 - 25. art 11003
P. 64
54
เรื่องที่ 1 นาฏยนิยาม
ึ่
ิ
นาฏยนิยาม หมายถึง คําอธบาย คําจํากัดความ ขอบเขต บทบาท และรูปลกษณของนาฏศลป ซงลวน
ั
ิ
ิ
ี้
ี
ี่
ํ
ั
ิ
ี
แสดงความหมายของนาฏยศลปทหลากหลาย อนเปนเครื่องบงชวานาฏยศลปมความสาคัญ เกี่ยวของกับชวิต
และสังคมมาตั้งแตอดีตกาล
นิยาม
ในสวนนี้เปนการกลาวถึง ความหมายของนาฏยศิลป หรือการฟอนรําที่ปราชญและนักวิชาการสําคัญได
พยายามอธิบายคําวา นาฏยศิลป ไวในแงมุมตาง ๆ ดังนี้
ิ
ึ
สมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทรงอธบายถงกําเนิดและวิวัฒนาการของ
นาฏยศิลปที่ผูกพันกับมนุษย ดังนี้
ิ่
ุ
ี่
ื
“การฟอนรําเปนประเพณีของมนุษยทกชาติทกภาษา ไมเลอกวาจะอยู ณ ประเทศถนสถานทใด
ุ
ี
ุ
ในพิภพนี้ อยาวาแตมนุษยเลย ถึงแมสัตวเดรัจฉานก็มวิธฟอน เชน สนัข ไกกา เวลาใดสบอารมณ มนก็จะเตน
ี
ั
็
ั
็
ั
โลดกรีดกรายทํากิริยาทาทางไดตาง ๆ ก็คือการฟอนรําตามวิสยสตวนั้นเอง ปราชญแหงการฟอนรําจึงเลงเหน
ั
ุ
ุ
ู
ื่
การฟอนรํานี้มลรากเกิดแตวิสยสตวเมอเวทนาเสวยอารมณ จะเปนสขเวทนาก็ตามหรือทกขเวทนาก็ตาม
ั
็
ั้
ุ
ั
ถาเสวยอารมณแรงกลาไมกลนไวได ก็แลนออกมาเปนกิริยาใหเหนปรากฏยกเปนนิทศนอทาหรณดังเชน
ุ
ธรรมดาทารก เวลาอารมณเสวยสุขเวทนาก็เตนแรงเตนแฉงสนุกสนาน ถาอารมณเสวยทกขเวทนาก็ดิ้นโดยให
ี่
แสดงกิริยาปรากฏออกใหรูวาอารมณเปนอยางไร ยิ่งเติบโตรูเดียงสาขึ้นเพยงไร กิริยาทอารมณเลนออกมาก็ยิ่ง
ี
มากมายหลายอยางออกไป จนถงกิริยาทแสดงความกําหนัดยินดีในอารมณ และกิริยาซงแสดงความอาฆาต
ี่
ึ
ึ่
โกรธแคน เปนตน กิริยาอันเกิดแตเวทนาเสวยอารมณนี้นับเปนขั้นตนของการฟอนรํา
ตอมาอกขั้นหนึ่งเกิดแตคนทงหลายรูความหมายของกิริยาตาง ๆ เชน กลาวมาก็ใชกิริยาเหลานั้นเปน
ี
ั้
ภาษาอันหนึ่ง เมื่อประสงคจะแสดงใหปรากฏแกผูอื่นโดยใจจริงก็ดี หรือโดยมายาเชนในเวลาเลนหัวก็ดี วาตนม ี
ํ
อารมณอยางไร ก็แสดงกิริยาอันเปนเครื่องหมายอารมณอยางนั้น เปนตนวาถาแสดงความเสนหา ก็ทา กิริยายิ้ม
ื่
ํ
ึ
ู
ึ
ั
แยมกรีดกราย จะแสดงความรื่นเริงบนเทงใจก็ขับรองฟอนรํา จําขูใหผอนกลวก็ทาหนาตาถมงทงแลโลดเตน
ั
ิ
คุกคาม จึงเกิดแบบแผนทาทางที่แสดงอารมณตาง ๆ อนเปนตนของกระบวนฟอนรําขึ้นดวยประการนี้นับเปน
ั
ขั้นที่สอง
อันประเพณีการฟอนรําจะเปนสําหรับฝกหดพวกทประกอบการหาเลยงชพดวยรําเตน เชน โขนละคร
ั
ี
ี่
ี้
ึ
ิ
ี่
เทานั้นหามได แตเดิมมายอมเปนประเพณีสาหรับบคคลทกชนบรรดาศกดิ์และมทใชไปจนถงการยุทธและ
ุ
ั้
ั
ุ
ี
ํ
ี
ี่
การพิธีตาง ๆ หลายอยาง จะยกตัวอยางแตประเพณีการฟอนรําทมมาในสยามประเทศของเรานี้ ดังเชนในตํารา
ั
ู
ํ
ั
ึ่
ื
คชศาสตร ซงนับถอวาเปนวิชาชนสงสาหรับการรณรงคสงครามแตโบราณ ใครหดขี่ชางชนก็ตองหดฟอนรํา
ั้
ใหเปนสงาราศดวยแมพระเจาแผนดินก็ตองฝกหด มตัวอยางมาจนถงรัชกาลท 5 เมอพระบาทสมเด็จฯ
ี่
ื่
ึ
ี
ั
ี
ํ
ึ
พระจุลจอมเกลาเจาอยูหว ทรงศกษาวิชาคชศาสตรตอสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยาบาราบ
ั
