Page 13 - รายงานเรื่อง คุณธรรม จริยธรรม ตามหลักพระพุทธศาสนา

๑๓

์
ิ
ั้
แนวคิดในการพัฒนาคุณธรรมจรยธรรมของบุคคล โดยพัฒนาองคประกอบของจริยธรรมทง ๓ ด้าน
กล่าวคือ เริ่มจากการพัฒนาองค์ประกอบสำคัญอันดับแรก ได้แก่
๑. ปัญญาหรือความรู้ ดวยเห็นว่า “ปัญญา” เป็นองคประกอบสำคญในการสงเสริมให้บุคคลแสดง
้
่
์
ั
้
็
ั
ุ
ุ
ี่
็
พฤติกรรมในทางทถูกตองและเปนตวควบคมอารมณ์และความรู้สึกให้เปนอิสระ เป็นสขจากแรงกระทบกระทั่งทง
ั้
ึ
ปวงนั้น นักปราชญ์ทางการศกษาไดเห็นพร้องกันดงนี้พระธรรมปิฎก กลาวไว้พอนำมาสรุปความไดว่า มนุษย์นั้น
่
้
้
ั
เมื่อรับรู้ประสบการณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง ก็จะมีความรู้สึกหรือเวทนาเกิดขึ้น
ึ
๒. ความรู้สกนี้อาจเป็นไดทั้งสข เวทนา หรือทุกขเวทนา เมื่อมีเวทนาอย่างใดอย่างหนึ่งแล้วมนุษย์ที่ยัง
้
ุ
ื
ิ
ู้
่
ี่
มีอวิชชาก็จะมีปฏกิริยาแตกต่างจากผมีปัญญา คอถ้าผู้มีอวิชชาก็จะมีความรู้สึกยินดียินร้ายตออารมณ์ทเกิดขึ้น ซึ่ง
เรียกว่า “ตัณหา” ตัณหาจะเป็นตัวกำหนดพฤติกรรม
้
๓. การใชตัณหาเป็นตัวกำหนดพฤติกรรม ก็เพราะมนุษย์ยังไม่พัฒนา ยังไม่มีความรู้ ยังไม่มีปัญญา การ
ั
็
ใช้ตณหาเปนตวนำพฤติกรรมอาจทำให้เกิดโทษหลายประการ คือ เป็นอันตรายตอตนเองทั้งด้านร่างกายและจตใจ
ั
ิ
่
่
ั
ิ่
เป็นอันตรายต่อการอยู่ร่วมกันของมนุษย์หรือสงคม เป็นอันตายตอธรรมชาตและสงแวดล้อม การเกิดปัญหาเช่นนี้
ิ
ิ
ั
ั
่
ั
เนื่องจากมนุษย์ปลอยให้ตณหาเป็นตวนำพฤตกรรมการแก้ปัญหา ก็คอ เราจะปลอยให้ตณหาเป็นตวกำหนด
ื
่
ั
พฤตกรรมไม่ได มนุษย์จะตองกำหนดรู้อะไรเป็นคณคาทแทจริงของชวิตของตนแลวทำตามความรู้นั้น คอเอา
ี่
ี
ุ
้
่
้
ิ
้
้
ื
ความรู้เป็นตัวกำหนดนำพฤติกรรม
์
ั้
้
่
สรุปไดว่า องคประกอบของจริยธรรมทง ๓ สวน คือ ปัญญา จิตใจ และพฤตกรรมนี้ คนสวนใหญ่
ิ
่
ี่
ั
ิ
็
ุ
ั
ั
่
จะเขาใจกันว่า จตใจเป็นสวนสำคญทสุด เป็นตวที่ควบคมพฤติกรรมของคนดงคำกลาวที่ว่า “ใจเปนนาย กายเป็น
่
้
่
ั
ิ
้
บ่าว” คำกลาวนี้ไม่ผด เพราะมีหลกฐานให้พบเห็นเสมอว่า ความอุตสาหะ ความกลาหาญ ความรัก ความชัง ฯลฯ
ี่
ึ
ิ
่
่
ล้วนเป็นความรู้สกทางจตใจที่มีผลให้คนแสดงพฤติกรรมออกมาในรูปแบบทแตกตางกัน หากแตถ้าพิจารณาให้ลก
ึ
ิ่
ั
้
ลงไปแล้ว จิตใจของคนเราย่อมอ่อนไหวผนแปรไดง่าย หากไม่มีปัญญาเปนตัวกำกับ อาจมีสงจูงใจให้จิตใจอ่อนไหว
็
ิ
ิ
ุ
ไปตามโลกธรรม คือ ลาภ ยศ สรรเสริญ สข ทกข์ เมื่อจตใจผนผวนปรวนแปรพฤตกรรมของคนก็จะเปลี่ยนแปลง
ั
ุ
ิ
ั
่
ั
ี
้
ู้
ู้
เพราะเกิดตณหาเป็นตวนำจตใจ แตถ้าหากบุคคลผนั้นเป็นผมีปัญญา รู้แจงในความเป็นจริงของโลกและชวิต
ปัญญาก็จะเป็นตัวชี้นำไม่ให้จตใจอ่อนไหวไปตามสิ่งที่มากระทบ จิตใจก็จะเขมแข็งไม่อ่อนไหวปรวนแปร จนเกิดผล
้
ิ
ิ
ี่
กระทบไปถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทเคยประพฤตปฏิบัติ ทงนี้ เพราะมีปัญญาเป็นตัวควบคมจิตใจไว้อีกระดบ
ุ
ั
ั้
หนึ่ง จึงสรุปได้ว่า ในองค์ประกอบของจริยธรรมทั้ง ๓ ส่วนนี้ “ปัญญา” เป็นองคประกอบที่สำคัญที่สุด ทจะชี้นำให้
์
ี่
ิ
ี่
จิตใจและพฤตกรรมของคนดำเนินไปอย่างถูกต้องตามครรลองครองธรรม ดังพุทธพจน์ทว่า “ สพฺเพ ธมฺมา ปญฺญุตฺ
ตา ” แปลว่า “ธรรมทั้งหลายมีปัญญาเป็นเยี่ยมยอด”