Page 12 - РЕЛЕ ҲИМОЯСИ БЎЙИЧА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

pasayishini ta’sirini kamaytirish va elektrstansiya generatorlari turg‘un parallel

ishlashini saqlanishi katta tezlikda amalga oshirilishi kerak.

Qoldiq kuchlanish qanchalik kichik bo‘lsa, turg‘unlikning bo‘zilish ehtimoli

shuncha katta va binobarin, qisqa tutashuvni shuncha tez o‘chirish kerak.

Turg‘unlik shartiga asosan uch fazali qisqa tutashuv va neytrali erga zaminlangan

tarmoqlarda ikki fazali qisqa tutashuv eng og‘ir hisoblanadi (1.2,a va g rasmga

qarang).

Energetika tizimining turg‘unligini saqlash uchun qisqa tutashuvni o‘chirish

juda kichik vaqti talab etadi. 750-1150 kV li tarmoqlarda fazalararo qisqa tutashuv

yuzaga kelsa 0,06-0,08 s, 330-500 kV li tarmoqlarda 0,1-0,12 s, 110-220 kV li

EUL 0,1-0,12 sekundlarda o‘chirilishi kerak.

Agar qoldiq kuchlanish nominialning 60% dan kichik bo‘lsa, turg‘unlikni

saqlash uchun shikastlanishni tez o‘chirishni ta’minlash kerak, ya’ni tez ishlovchi

releli himoyani qo‘llash kerak.

Yuqorida keltirilgan qisqa tutashuvning to‘liq o‘chirish vaqti t q.o‘. rele

himoyaning ishlash vaqti t h va qisqa tutashuv tokini ajratadigan uzgichning t o‘

vaqtlari yig‘indisidan iborat , ya’ni: t q.o‘.= t h+ t o‘.

Qisqa tutashuvni o‘chirish vaqtini kamaytirish uchun rele himoyani va

uzgichni ishlashini tezlashtirish kerak. 220-750 kV li uzgichlar t o‘ =0,04÷0,06
cekundda ishlaydi. Juda tez ishlaydigan releli himoya muhim ahamiyatli energetika

tizimlarda qo‘llanilib, t o‘ =0,02÷0,04 cekundda ishlaydi.
Asosiy ET dan uzoqdagi 6-35 kV li taqsimlovchi tarmoqlarda qisqa

tutashuvni o‘chirish vaqti 1,5-3 s da ham ruxsat etiladi. Lekin ushbu tarmoqlarda
ham releli himoyaning ishlash vaqtini kamaytirish choralarini ko‘rish kerak.

Tanlovchan tez ishlovchi releli himoya qiyin va qimmat. Soddalashtirish

maqsadida oddiy tez ishlovchi, lekin etarli tanlovchanlikni ta’minlab bermaydigan

releli himoyani ishlatishga ruxsat etiladi. Bu holda noselektivlikni tuzatish uchun

avtomatik qayta ulash foydalaniladi, o‘zining chegarasidan keyingi hudud

noselektiv o‘chgan bo‘lsa, qayta tez qo‘shadi.

14