Page 31 - ประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์
P. 31
30 ประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์
เขำจึงปรำกฏค�ำอธิบำยในอำรยธรรมต่ำงๆ เช่น เทพอัสนีซึ่งควบคุมลมฟ้ำ หรือ
่
้
พระพิรุณซึงเป็นผู้ควบคุมฝน หลังจำกสังคมบุพกำลสร้ำงค�ำอธิบำยเบืองหลัง
้
้
ลักษณะนีขึนมำ พิธีกรรมต่ำงๆ ก็ตำมมำ ยกตัวอย่ำงเช่น เมื่อเพำะปลูกและ
ต้องกำรผลผลิตทีอุดมสมบูรณ์ต้องบูชำเทพเจ้ำทีเกียวข้องอย่ำงพระแม่ธรณี
่
่
่
หรือแม่โพสพ หรือหำกจะขอฝนก็ต้องบูชำพระพิรุณ
่
่
มองอีกมุมหนึง นีเป็นแนวโน้มกำรใช้บุคลำธิษฐำนกับปรำกฏกำรณ์
้
ธรรมชำติ โดยสร้ำงเทพเจ้ำขึนในรูปลักษณ์ของมนุษย์แต่มีฤทธิเดชเหนือ
์
ธรรมชำติ เป็นกำรเปิดทำงให้มนุษย์ใช้กำรเปรียบเปรย (analogy) ควำมนึกคิด
้
ของตนกับธรรมชำติได้ง่ำยขึน เช่นกำรอธิบำยก�ำเนิดของเครือข่ำยครอบครัว
ู
เทพเจ้ำโดยมีกำรสมส่ของเทวบิดำและเทวมำตำในหลำยอำรยธรรม และ
่
เครือข่ำยเทพเจ้ำทีถือก�ำเนิดมำก็มีหน้ำทีควบคุมธรรมชำติในด้ำนต่ำงๆ กรณี
่
้
เทพเจ้ำกรีกจัดอยู่ในข่ำยนีเช่นกัน Lindberg (2007, p. 6) ชีว่ำวิธีกำรนีคือ
้
้
กำรฉำยภำพกระบวนกำรทำงชีวภำพของมนุษย์ให้ทำบลงไปยังปรำกฏกำรณ์
้
ธรรมชำติ ดังนัน ในหลำยกรณีค�ำอธิบำยกำรก�ำเนิดของจักรวำลจึงเหมือน
กระบวนกำรก�ำเนิดชีวิต หรือปรำกฏกำรณ์บนฟำกฟ้ำถูกอธิบำยผ่ำนพลังที ่
้
ต่ำงขัวกันสองฝำยด้ำนดีกับด้ำนร้ำย สะท้อนพืนฐำนควำมเป็นมนุษย์ทีน�ำ
่
่
้
ประสบกำรณ์ใกล้ตัวมำใช้อธิบำยธรรมชำติให้เป็นกระบวนกำรทีตนเองท�ำควำม
่
เข้ำใจได้
่
สังคมบุพกำลยังมีลักษณะเฉพำะอีกข้อหนึงคือเป็นสังคมทีอำศัยจารีต
่
การบอกเล่า (oral tradition) มนุษย์สมัยก่อนประวัติศำสตร์ยังไม่มีกำร
ประดิษฐ์ระบบภำษำเขียน ไม่มีตัวอักษร และยังไม่รู้จักกำรบันทึก กำรถ่ำยทอด
เรืองรำวควำมรู้ต่ำงๆ จำกรุ่นสู่รุ่นจึงต้องผ่ำนกำรบอกเล่ำ กำรบอกเล่ำท�ำงำน
่
่
ร่วมกับกำรสังสมประสบกำรณ์ เช่น กำรถ่ำยทอดเทคนิคกำรเพำะปลก
ู
ถ่ำยทอดเทคนิคกำรท�ำขวำนหิน หรือกำรสอนให้ระวังสัตว์บำงประเภท กำร
่
่
สอนให้ระวังพืชทีมีพิษ ฯลฯ ในขณะเดียวกันควำมรู้ทีเกินกว่ำขีดจ�ำกัดของ
่
่
ประสำทสัมผัสก็ถูกถ่ำยทอดเป็นควำมเชือทำงสังคมด้วย เช่น ต�ำนำนเกียวกับ
่
เทพเจ้ำต่ำงๆ กำรอธิบำยจักรวำลวิทยำ (cosmology) ในแบบทีสัมพันธ์กับ
้
กำรกระท�ำของเทพเจ้ำ จึงกล่ำวได้ว่ำจำรีตกำรบอกเล่ำไม่เอือให้เกิดกำรพัฒนำ
