Page 46 - ANSAMBL IJROCHILIGI: TARIX, NAZARIYA, AMALIYOT: Хalqaro ilmiy-amaliy seminar materiallari to'plami
P. 46

Мақом ансамбли (ўтмиш ва замонавийлик)

                                        Азизбоев Салоҳиддин

                          Ю.Ражабий номидаги миллий  мусиқа санъати иститут
                                                                Ўзбекистон, Тошкент

                  Annotatsiya: Maqolada  ansaml  ijrochiligining  tarihiy  jarayoni,

            taraqqiyoti  va  zamonaviy  ansambl  jamoalarida  yuzaga  kelgan
            kamchiliklar borasida fikr yuritilgan.
                  Kalit so‘zlar:  maqom, musiqiy sozlar, anzambl tarkibi.
                  Аннотация:  В  статье  рассматривается  исторический  процесс
            развития  искусства  ансамблевого  исполнительства,  а  также
            проблемы в современном исполнительстве.

                   Ключевые  слова: маком,  музыкальные  инструменты,  состав
            ансамбля.
                  Abstract: The  article  examines  the  historical  process  of  the

            development of the art of ensemble performance, as well as the problems
            in modern performance.
                  Keywords:   maqom, musical instruments, structures of ensemble.

                  Миллий меросимизнинг асосий бўғини бўлган мумтоз мусиқа-
            миз халқимизнинг кундалик ҳаётида ҳамиша маънавий озуқа сифа-
            тида  эътироф  этиб  келинган.  Зотан,  бу  санъат  тури  Шарқ
            халқларининг қадриятлари билан уйғунлашган ва янгича мазмун-
            маъно касб этган ҳолда ривожланган. Бугунги кунда миллий мумтоз
            мусиқамизнинг  маънавий  ҳаётдаги  ўрнини  баҳолаш,  унинг
            таъсирчанлик кучини мустақиллик мафкураси томон йўналтириш
            бош мезон эканлигини англаш муҳимдир.
                  Ансамбль  ижрочилиги  масалаларига  оид  маълумотлар  Абу
            Наср  Форобий,  Ибн  Зайла,  Қутбиддин  Шерозий,  Абдулқодир
            Мароғий,  Нажмиддин  Кавкабий,  Дарвиш  Али  Чангий  каби  буюк
            алломаларнинг  мусиқа  рисолаларида  баён  этилган.  Шунингдек,
            мумтоз  мусиқанинг  муштарак  анъаналари,  чолғу  ижро  ансамбл-
            ларнинг  турфа  кўринишлари  тасвирий  санъат  ёдгорликлари  ва
            археологик қазилмаларида ўз ифодасини топган.
                  Ансамбль ижрочилигининг илк намуналари Термез шаҳрининг
            Айритом (II а.) ёдгорликларида намоён бўлади. Ибодатхонанинг илк
            қадамгоҳ  пештоғига  бўрттириб  ишланган  тасвирда  гулларга
            бурканган бир нечта созанда аёлларнинг қўлида  арфа, уд,  ноғора,
            қўшнай  (авлос)  каби  мусиқий  чолғулардан  иборат  чолғучилар
            ансамбли      тасвирланган.      Мусиқашунос       олима      Т.Визгонинг
            таъкидлашича, “Айритом фризи Ўрта Осиёда ўша даврда ансамбль




            44
   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51