Page 40 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

40
Àñ òàðäûëûííà, îòòîí Ïëàòîí îñòóîëãà ñóîõ. êµ´µíµãýð Тààòòàòàà±û áûûáàðäûûð óîêóðóêòàí
«Ïààïà!» êµµòý ñàòààí áàðàí û²ûð: «Ïààïà!» (Тààòòà, ×óðàï÷û, Ààëëààõ Ґµí) Ï.À.Îéóóíóñêàé
Эïïèýò ñèí áèèð ñóîõ. ѵðý±èì ì³±µñòý, õî- ÑÑРÑ Вåðõîâíàé Ñîâåòûí äåïóòàòûãàð êàíäèäà-
ñêî ûñòàíàí êèèðäèì. Кè´èì äýëáè êóáàðûé- òûíàí òóðáóòà. Îéóóíóñêàé áûûáàðäàà÷÷ûëàðû
áûò, òà²àñòûûí-ñàïòûûí îðîíóãàð ñûòàð. Кèíè êûòòà ê³ðñµ´ýð áèý÷ýðèãýð ìèí, êîìàíäèðîâêà±à
õà´àí äà ìàííûê áóîëáàò ýòý, íà´àà óîëóéäóì. áóîëàí, ñóîõ ýòèì. Бèèð äîéäóëààõòàðà, îðäóê
«Тûûé! Ыàëäüûáûêêûí äóó, ïàïà?, - «Эý, ñóîõ, û÷÷àòòàð, èòèè ìàõòàëëàðûí ýòýð òûëëàðûòòàí
ûàëäüûáàòûì», - ààò-õàðàòà õàðäàðäà. Иòèýííý óéàäûéàí, µ³ðýí, Ïëàòîí Àëåêñååâè÷ õàðà±ûí
µ³´ý òûûíàí êýáèñòý. Тµðãýí µëµãýðäèê ò³á³òµí óóòà òàììàëààáûò ýòý», - äèýí.
òóòàí ê³ðäµì. ѳ𵵲²ý äûëû. «Ïààïà, ÷ýé- Ñåìåí Яêîâëåâè÷ Эðòюêîâ èñòèáèòý îðóí-
äèýõõý ýý, î±îëîðáóò êýòý´ýí îëîðîëëîð». Ïëà- íààõ. ×óðàï÷ûãà ñèòè êýì²ý «Ïëàòîí Àëåêñåå-
òîí àðûûé à±àé òóðäà, ñóóíàð ñèðãý ñàêû²íààí âè÷ Îéóóíóñêàé Тààòòà±à, ìàññûûíàòûãàð êè-
òèèéýí, èëèèòèí ñóóííà. Нý´èèëý ûñòàêààí èðýýðè òóðàí ûòààáûò µ´µ» äèýí á³ðµêµòý ñóîõ
à²ààðà ÷ýéè èñòý, îíòîí îðäóê òóãó äà à´ààáàòà. ñóðàõ òèèéáèò. Îíó èñòèáèò ý´ýì Фîìà Ïîïîâ
Эìèý õî´óãàð êèèðäý. (Кóîìà î±îííüîð): «... Бûëàòûàí áàðàõñàí îííóê
Мèí ìóîäàð±ààòûì, áàòû´àí êèèðäèì. Кè´èì ûòààáûòà ÷àõ÷û áóîëëà±ûíà, äüûàëà êó´à±àí
ýìèý îðîíóãàð ñûïïûò. Îëîïïî´ó ÷óãà´ûòûììûò, ýáèò. Кèíè êè´è ìýýíý±ý ûòûà ñóîõ òóñòààõ ýòý.
îííî òàáà±ûí êµëëµµð è´èòèí óîííà áµòµí õàà Дüèèáý êýïñýýí ýáèò î÷÷îòóãàð...», - äèýáèò ýòý
á³ïïµðµ³ñêýíè óóðóììóò. Óîííà, òóîõ äà áîêó- êèý´ýý²²è à´ûëûê êýìèãýð äüèý è´èíýý±è äüî-
îéà ñóîõ, òàáàõòààí áóð±àò äà áóð±àò. «Бýéè, áó íóãàð òó´ààéàí.
ýí òóîõ áóîëëó²? Ґëý±èòèãýð òóîõ µëµãýð òà±ûñòà Нîðóîäóíàé ñóðóéàà÷÷û Бîëîò Бîîòóð áó ÷àõ-
äóó?» - «Эý, ñóîõ, áýéýì». Хàéäàõ äà ìî´óîãóðáóò, ÷ûíû áèëýýðè Тààòòà êûðäüà±àñòàðûí ê³ðñ³,
ûàëäüûáûò áû´ûûëààõ äèè ñàíààí, ýìèý ýòèí îëî±óí òè´ýõ êû´ûíûãàð ýòý, àéàííààí è´ýí
òóòàí ê³ð: ýòý ñûï ñûëààñ. «Ïààïà, ûàëäüûáûê- áè´èýõý òîõòîîí ÷ýéäýýáèòý óîííà ÷îï÷ó: «Ñý-
êûí äèè. Тóãó² ûàðûéäà?» - «Ñóîõ, ûàëäüûáàï- ìýí, Бûëàòûàí Îéóóíóñêàé ÷àõ÷û õàííà, õà´àí
ïûí». ûòààáûòà êýïñýë áóîëà ñûëäüàðà áóîëóîé?» - äèýí
Кè´èáèòòýí èòèíòýí îðäóãó òóãó äà ûãàí ûë- ûéûïïûòà. Îíóîõà ìèí ý´ýì î±îííüîð èòè ýï-
áàòûì. Кè´èì òàáàõòûûðûí ñèí áèèð òîõòîï- ïèòèí õàòûëààí áèýðáèòèì. Бîëîò Бîîòóð èòè
ïîò. Îíòîí ³éä³³í ê³ðáµòµì, àðàé êè´èì õàðà±à êýì²ý ìåìóàðíàé ñý´ýííýðè ñóðóéàð áà±àëààõ
ñààòûí äèýêè. Мèí äüý èýäýéäèì: «Тûûé, òóîõ áóîëàí àéàííûûð, áàðàð-êýëýð ýáèò ýòý. Ïëàòîí
µëµãýðý áóîëëà±àé?» - äèèáèí, èñïýð. Àëåêñååâè÷ Îéóóíóñêàé êóðäóê êè´è ìýýíý±ý
Ïëàòîí îíòîí îðãóóé à±àé òóðäà óîííà Мàê- ûòààáàòàõ áóîëóîõòààõ äèýí ñàíàà 1937 ñûëëààõõà
ñèì àðààìàëààõ õààðòûñêàòûí èñòèýíýòòýí ûëëà. µãµñ êè´è ÷³ì÷³ê³òµí è´èíýí ýðãèéáèòèãýð ñ³ï,
Эðãèì-óðãóì òóòòà, îñòóîëóí õîëáóéàòûí à´àí èòèíýí äà ñûíûêòààòàõõà.
õààðòûñêàíû îííî óãàí êýáèñòý. Î÷÷îòóãàð Ï.À.Îéóóíóñêàé äî±îðî Мàêñèì
«Хàéà, Мàêñèìû òî±î ûëëû²? – ñî´óéàí Àììîñîâ õààëëûáûòûí áûûáàð õàìïààííüàòûí
ûéûò. Бèëè ñààíû îäóóëà´àð äèýí êóòòàììû- ñà±àíà èñòèáèòèãýð ñ³ï. Îë òµãýíè Àêóëèíà
òûì – Мàêñèìû ê³ð³ ñûòàð ýáèò, îíó áóòóéáóï- Нèêîëàåâíà Бîðèñîâà-Îéóóíóñêàéà àõòûûòûãàð
ïóí. «Эý, äüûàëà êó´à±àí», - äèýòý, îíòîí ýìèý êµíµí ûéáàêêà ýðý áýëèýòýýòý±ý. Мàíòàí äà±àíû
ñûòòà. Јð ñà²àòà ñóîõ ñûòòà, îíòîí àðãûûé à±àé ê³ñò³ð Ï.À.Îéóóíóñêàé õàéäàõòààõ êóðäóê ýð
ýòòý: «Мàêñèìû ûëáûòòàð...» «Тûûé, îë õàéäàõ?» ñàíààëààõòûê áó êóòóð±àííààõ ñóî´àð ñóðà±û
- «Îòòîí õààéáûòòàð, áµãµí ìóííüàõõà ýòòèëýð». è´èãýð òóòà ñûëäüûáûòà. Óîííà Мîñêâà±à áà-
Бó òµµí èêêèýí óòóéáàòûáûò. Ïëàòîí óòóéáàò. ðûàí ýðý èííèíý, àõñûííüû 27 êµíµãýð, îíó
Бèèðãýì ýðãè÷è²íèè, µ³´ý òûûíà ñûòàð áóîëòóí À.Е.Мîðäèíîâêà ñèáèãèíýéýí è´èòèííýðýð.
êýííý, ýãý ìèí óòóéóîõ µ´µáµí äóî? Дüèêñèíý- Бó è´èòèííýðèèíè, äüè²ýð, îëóñ òµãýõòýýõòèê
ðèì áýðò, òóîé êè´èáèí êýòèèð êóðäóêïóí. î²îðáóò ýáèò. Бàñòàòàí òóðàí, ñµðý±ýð ûòòàð-
Àíû êýëýí ³éä³³ò³õõ³, Ïëàòîí äî±îðóí áûòûí, êèíè äüûë±àòà М.Àììîñîâ äüûàëà-
Мàêñèìû òóïïóòòàðûòòàí íà´àà õàðààñòûáûò, òûòòàí áû´à÷÷û òóòóëóêòàà±ûí, ñàòààí êûð-
íà´àà ñàíààð±ààáûò ýáèò. Иòèýííý î÷÷îòîî±ó äüûãûí áóëóììàòà±ûíà µãµñ äüî²²î îõñóóëààõ
áû´ûûíû-ìàéãûíû, òóòóóðó-õàáûûðû áèëý-èñòý áóîëóîõòàà±ûí ýòýð. Иêêè´èíýí, òµ²-òಠòµ´µµ
äà ñûëäüààõòààòà±à. Îë òµãýííýðãý è´èãýð òóãó (òóòóó-õàáûû) áóîëëà±ûíà õàðûñòàíà ñàòûûðãà
³éä³³áµòµí-ñàíààáûòûí áèëáèò ñóîõ. Эëáý±è ³é óãàð, îë è´èí ñîðàòíèêòàðûí, áèèðãý òàï-
óîííà àðàà´û ³ð³-òà²íàðû ñûûìàéäààáûò áóî- ñàí µëýëèèð äüîíóí À.À.Ñàââèíû (àéìà±à, ÷óãàñ
ëóîõòààõ». äî±îðî), Ñ.И.Бîëîíó Бµëµµ á³ë³õ óëóóñòàðãà ³ð
Àêóëèíà Нèêîëàåâíà áó àõòûûòûãàð Ïëàòîí êýì²ý êîìàíäèðîâêà±à áàðàëëàðûí ñó´àëëûê
Àëåêñååâè÷ äî±îðî Мàêñèì Àììîñîâ òóòóë- î²îðòîðîð, äüà´àéàð.
ëàí õààéûëëûáûòûí òó´óíàí ýòèèòèí êµíµí Хîð, èòè êóðäóê ³é³-ñµðý±ý ýðýéäýíý, äüèê-
÷îï÷óëààí ûéáàòàõ. Îíòîí Мàêñèì Кèðîâè÷- ñèíý ñàíûû ñûðûòòàð äà±àíû, äüèýòèãýð-óîòó-
êà ïîëèòè÷åñêàé ïðîâîêàцèÿíû î²îðáóòòàðà ãàð ÷óãàñòûê ñàíûûð äüîíóí ìóííüàí à´àà´ûíû
èòè ñûë ñýòèííüèòèí 7 êµíµãýð ýòý äèè. Ñî- òýðèéòýðáèò ýáèò. Îííî äî±îð-àòàñ äüîíî íîðóîò
òîðó êýìèíýí õààéáûòòàðà áèëëýð. Иòè èý- µðäµê èòý±ýëèí ûëáûòûíàí Ïëàòîí Àëåêñååâè´û
äýýíè Ï.À.Îéóóíóñêàé èíñòèòóò µëý´èòèãýð ý±ýðäýëýýòýõòýðý. Ñµäµ êè´è áó òýðýý´èíý
Àâêñåíòèé Еãîðîâè÷ Мîðäèíîâêà àõñûííüû äà±àíû µãµ´µ-ýëáý±è ³éä³ò³ð-ñàíàòàð. Ïëàòîí
27 êµíµãýð è´èòèííýðýð óîííà áýéýòèí îííó- Àëåêñååâè÷ îííî äà±àíû À.Е.Мîðäèíîâòàí óîí-
ãàð õààëëàðàð 55-ñ №-äýýõ áèðèêýý´è òà´ààðàð. íà êýðãýíý À.Н.Бîðèñîâà-Îéóóíóñêàéàòòàí óðà-
Ñàðñû²²ûòûãàð Мîñêâà±à ê³òµ³õòýýõ. òûëàðãà èòè èýäýýííýýõ ñóðàõ òó´óíàí áèèð äà
Àêóëèíà Нèêîëàåâíàíû êûòàðû Ïëàòîí Àëåê- òûëû è´èòèííýðáèòý áèëëèáýò. Хàéäàõòààõ êóð-
ñååâè÷ àõñûííüû 27 êµíµãýð Мàêñèì Àììîñîâ äóê òóëóóðóé, õàéäàõòààõ ìîäóí ñàíààíûé?!
òóòóëëàí õààëëûáûòûí òó´óíàí êýïñýïïèòòýðý «Ïëàòîííóóí òè´ýõ ê³ðñµ´µµëýðèì òó´óíàí
áóîëëàð êèíè õàéààòàð äà±àíû Мîñêâà±à áàðû- êýïñèýõ ýòèì. 1937 ñûë àõñûííüû 29 êµíµãýð
àõòààõ ÷óãà´ûíàà±û êµíµí èííèíý à±àé äèýí à±àáûòûí Мîñêâà±à àòààðáûïïûò. Вåðõîâ-
áû´ààðàí ñî±óñ ñóðóéóîí ñ³ï ýòý äèè ñàíûûáûí. íàé Ñîâåò ñåññèÿòûãàð. Хàéäàõ ýðý îë êóðäóê,
Иòè ñàáà±àëàà´ûíûì õàéà ýìý ³òòµíýí îðóííààõ äî±îòòîðî-àòàñòàðà ìóñòàí, óðóéäààí-àéõàëëààí
áóîëëà±ûíà àðûûéäà ýðäý, ÷îï÷óëóó ñî±óñ ýòòýõ- àòààðáûïïûò. Àòòàíàðûãàð ìèí ààðàಲà äèý-
õý, äåïóòàêêà êàíäèäàòûíàí òóðàí äüîíó-ñýðãý- ðè áàðñûáûòûì. Иòè áèëè²²è «Дåòñêèé ìèð»
íè êûòàðû ê³ðñµ´µµëýðãý áàðà-êýëý ñûëäüàð êý- ìà±à´ûûí óòàðûòà Àâêñåíòèé Еãîðîâè÷òààõ îëî-
ìèãýð èòè êóòóð±àííààõ ñóðà±û èñòèýí ñ³ï. ðîëëîðî, êèíèëýðãý äèýðè ìàññûûíà±à îëîðñîí
Мèí èòè êóðäóê ñàíûûðáàð èêêè ò³ðµ³ò áààð. áàðàí õààëáûòûì», - äèýí Àêóëèíà Нèêîëàåâíà
Гðàжäàíñêàé óîííà À±à äîéäóíó ê³ìµñêµµð àõòûûòûãàð ýòèèòý èòèíè áèãýðãýòýð äèè ñàíû-
Óëóó ñýðèè êûòòûûëàà±à, Кû´ûë Ñóëóñ, Бî- ûáûí.
÷óîò çíàãà îðäåííàð êàâàëåðäàðà, ñîâåòñêàé-
ïàðòèéíàé µëý´èò Ñ.Я.Эðòюêîâ î²îðáóò Сэмэн ТУМАТ.
«Ï.À.Îéóóíóñêàéäûûí ê³ðñµ´µµëýð» àõòûû-
òûãàð ìàííûê áýëèý òûëëàð áààëëàð: «1937 ñûë