Page 75 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

Ґс саха тірµі±эр...
Таптал иэйиитэ – кэрэ 75

Тааттабыт бэлэ±э

Сµікµччэ до±орум! 1+1+1 1+1+1 = 6
2. Аллитерация – строка са±аланар
дор±ооно биир.
Тµµннээ±и халлааным
Тіліннііх мичээрэ...
3. Кэлимсэ рифма – бµтэґик дор±оон биир
буолуута.
Кылбаарар кынаттаах
Кыталыктан ордук
Тырымныыр чыычаа±ым
Тыкаарар далбарым.
4. ТэІнээґин – туохха, кимиэхэ эмэ холоон
этии.
СардаІалаах кµнµм
Саґар±ата оонньуур
Субуруйар долгун
Суґуоххун санааммын...
5. Эпитет – предмети, кістµµнµ уус-уран-
нык быґаарыы.
Јксікµлээх Јліксійтін са±алаан бары клас- Томтойор-мітійір
сик суруйааччыларбыт бэйэлэрин айымньылары- Толору тµістэриІ
гар бу нарын иэйиини, тылларын бары сµмэтин Долгуйарын кірін...
наардаан, туойбуттара. Таптал ійдібµлэ киэІ: 6. Ассонанс – строфа±а киирбит тыллар
тіріібµт дойдуга, алааска, тіріппµт ийэ±э, а±а±а, аґа±ас дор±оонноро биирдэр (кэлин, эбэтэр
кыыска, айыл±а±а сµгµрµйµµ быґыытынан киэІ илин).
кэскиллээх. Таптал – лирика µрдµк чыпчаала, Тэрбэлдьийэн кістір
лирика киґи уйул±атын, иэйиитин, санаатын Тэтэрээхтиир иІІин
истиІник этэр буолан, хаґан да ілбіідµйбэт, Килбэйэр халлааным
саппа±ырбат. Киирэн эрэр кµнµн...
Отутус сылларга П.Ойуунускай «До±орбор (илин аґа±ас дор±ооннор дьµірэлэспиттэр).
Сµікµччэ±э», «Крым», «Мимоза», «Татыйык Платон Ойуунускай маІнайгы тапталын ымы-
ыллыыра», «Бу уоттаах бакаалы» курдук истиІ ыта, о±о, эдэр сааґын до±оро Сµікµччэтэ уґуннук
иэйиилээх, олох µірµµтµн уруйдуур хоґооннору олорбото±о хомолтолоох. Поэт сµрэ±инэн таайан
суруйталаабыта. Бу айымньыларынан кини саха билбит курдук хоґоонун тµмµк строкалара:
поэзиятыгар саІа суолу-лирическэй хоґоону су- Кэмнэрдээх аналбыт
руйууну са±алааґына этэ. Убайа Алампа курдук Кэхтиилээх кирбиигэ
таптыыр кыыґыгар Сµікµччэ±э анаабыт хоґооно Кэлэрин кіріммµн,
аа±ааччыны долгутар, иэйиитэ кµµстээх. Ик- Иккистээн эргийбэт
киэн таптыыр, сµгµрµйэр Таатта µрэхтэрин са- Илэ кэрэ сааскар
амай кэрэ айыл±алаах кырдалыгар, то±ойугар Хоґуйан ыллаатым. 1925 с.
кµн сирин кірін улааппыттара. Соруйан анаан Платон Ойуунускайы биир идэлээхтэрэ
µµннэрбит курдук, лэчигирэс эдэркээн титирик- µрдµктµк сыаналыыллара, айар талааныгар
тэр, хатыІнар, талахтар лабааларынан далбаа- сµгµрµйэллэрэ.
таан, о±о аймах кутун-сµрµн туталлара. Арыы Амма Аччыгыйа: «АІардас литературнай ай-
тыаларыгар сир астаан, мо±отойу эккирэтэн, кµн ымньы да іттµнэн П.А.Ойуунускайга чугасаґар
уґунун билбэккэ хаалаллара. Сарсыарда кµн тах- киґи саха литературатыгар кµн бµгµнµгэр диэри
сыыта айыл±а уґуктан, араас кітір саІатынан, µµнэ-µіскµµ илигэ биллэр. Оттон биґиги, ки-
чыычаахтар ырыаларынан э±эрдэлээн, дьоллоох нини кытта литература±а бииргэ сылдьыспыт
тµгэни бэлэхтиирэ. Былатыан уол Сµікµччэтигэр суруйааччылар ортобутугар кини – уонча ирин-
барарыгар іссі биир сµрэ±э сібµлµµр, ійµн- ньэх титириктэр µрдµлэринэн сабырыйан на-
санаатын тµмэр айыл±алаах сиринэн Чырбаан скылдьыйбыт баай лабаалардаах баара±ай
µрэ±э буолар. Ґрэх Таатта сиґин туораан, илин тииккэ маарынныыр этэ».
Кутту µрэ±эр тиийэр. Чырбаан хоту ірті µрдµк (Амма Аччыгыйа. П.А.Ойуунускай туґунан.
уґун субур±а халдьаайылаах, бу сир Таатта тар- 1963 с.)
дыыта буолан, кэрэчээн хатыІнарынан, араас Кµннµк Уурастыырап: «Биґиги ийэ тыл-
талахтарынан иилии µµммµтэ кіріргі дьикти. быт – саха тыла – киэІ, дириІ, муударай ис
Сайын араас сир аґа, сардаана сибэкки дэлэй- хоґоонноох, хомо±ой-ньымса±ай, имигэс фор-
дик µµнэр. Эдэркээн уоллаах кыыс бу чуумпу малаах, бэрт баай-дэлэй іІнііх-кырааскалаах,
айыл±алаах сирдэригэр элбэхтик дьаарбайдах- сµрэ±и ірµкµтэр, дууґаны долгутар, ійµ µлµґµтэр
тара, инники дьыл±аларын, олохторун ырыт- кµµстээх-кыахтаах, имэІнээх-илбистээх, кэрэ-
тахтара. Поэт дойдутун кµндµтµк саныырын дьикти Тыл! Саха тыла итинник буолуутугар
хоґоонугар холбуур: П.А.Ойуунускай µтµітэ-іІіті уґулуччу улахан.
Алаарар, тунаарар Ойуунускай саха норуотун улуу поэта, саха
Алгыстаах алааґым уус-уран тылын улуу маастара. П.А.Ойуунускай
Ахтар айылгыта литература±а тылга – биґиги национальнай
Кі±ірін-на±аран киэн туттуубут!»
Кірµлµµрµн курдук, (К.Уурастыырап. Уран тыл улуу маастара. 1943
Кµндµтµк санаатым. с.)
Платон Алексеевич – тіріібµт литератураты- Цитаталар В.Н.Протодьяконов «Саха суруйа-
гар хоґоону айыы араас ньымаларын дэгиттэр аччылара» (санаалар, этиилэр) хомуурунньугут-
баґылаабыт поэт. Кини до±оругар, тапталлаа±ар, тан ылылыннылар. Дьокуускай, 1995, 95-96 стр.)
Сµікµччэтигэр, анаабыт хоґооно тыл-іс баайын,
нарынын іртµнэн µрдµк чыпчаалга турар айым- Дмитрий ЖЕГУСОВ,
ньы. тыыл, педагогическай µлэ бэтэрээнэ.
1. Строкалар бары тыллара µстµµ
сµґµіхтээхтэр.
Сµрэ±им сібµлµµр 1+1+1 1+1+1 = 6