Page 147 - คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ เครื่องหมายลูกเสือโลก ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1

4. สังเกตดวงอาทิตย์ ใน 1 ปีดวงอาทิตย์ขึ้นตรงทิศตะวันออกและตกทางทิศตะวันตกพอดีอยู่ 2 วัน

คือ 21 มีนาคม และ 22 กันยายน ระหว่าง 22 มีนาคมถึง 21 กันยายน จะขึ้นและตกเฉียงไปทาง
ทิศเหนือ และเฉียงเหนือมากที่สุด (23.5 องศา) ในวันที่ 21 มิถุนายน ส่วนระหว่าง 23 กันยายน

ถึง 20 มีนาคม จะขึ้นและตกเฉียงไปทางทิศใต้ เฉียงมากที่สุด (23.5 องศา) ในวันที่ 21 ธันวาคม
ฤดูหนาว สังเกตดวงอาทิตย์จากเวลาดังนี้

6.00 น. ทิศตะวันออกค่อนไปทางทิศใต้เล็กน้อย 9.00 น. ทิศตะวันออกเฉียงใต้
12.00 น. ทิศใต้ 15.00 น. ทิศตะวันตกเฉียงใต้

18.00 น. ทิศตะวันตก

ฤดูร้อน สังเกตดวงอาทิตย์จากเวลาดังนี้
ขั้นต่อไป จะหาตําแหน่งใดๆบนแผนที่ ว่าของจริงบนภูมิประเทศอยู่ที่ใด ก็หาได้จากแผนที่ 6.00 น. ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ 9.00 น. ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ

และตั้งมุมเข็มทิศไปได้ ตลอดจนสามารถจะทราบระยะทางจริงบนภูมิประเทศได้โดยเทียบมาตราส่วน 12.00 น. ทิศเหนือ 15.00 น. ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ

บนแผนที่ 18.00 น. ทิศตะวันตก
การเดินทางตามแผนที่ 5. สังเกตดวงจันทร์ มีข้อสังเกตดังนี้

เมื่อทราบตําแหน่งของตนเองบนแผนที่ และจะเดินทางไปสู่ที่หมายต่างๆบนภูมิประเทศนั้น วันข้างขึ้น ดวงจันทร์จะสว่างไม่เต็มที่ และขึ้นก่อนดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า หันด้านสว่าง
หากตั้งมุมอาซิมุทแล้วมองเห็นที่หมายจริงก็เป็นสิ่งง่าย หากมองไม่เห็นก็เดินตรงไปตามทิศทางนั้น ไปทางทิศตะวันตก และหันด้านแหว่งไปทางทิศตะวันออก

โดยสังเกตเป้าหมายใดๆไว้ ขณะเดินต้องระวังอย่าให้เข็มทิศเบนแนวทาง และหมั่นตรวจสอบกับ วันขึ้น 15 ค่ า ดวงจันทร์สว่างเต็มดวงเป็นวงกลมสุกใส ขึ้นก่อนดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าเล็กน้อย
ที่หมายเริ่มต้นด้วยหากเดินไปพบสิ่งกีดขวาง เช่น หนองน้ํา ต้องเดินอ้อมไปตั้งต้น ณ จุดตรง วันข้างแรม ดวงจันทร์จะสว่างไม่เต็มที่ และขึ้นหลังจากดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าไปแล้ว

ฟากหนองน้าใหม่ หากจุดตรงฟากนั้นไม่มี ก็ตั้งมุมอาซิมุท คํานวณระยะทางที่เดินอ้อมให้ถูกต้อง หันด้านสว่างไปทางทิศตะวันออก และหันด้านแหว่งไปทางทิศตะวันตก
ํ
6. สังเกตดาว สังเกตจากดาวฤกษ์ซึ่งขึ้นประจําที่ ได้แก่

การหาทิศโดยอาศัยธรรมชาติ 1) ดาวเหนือ ขึ้นตรงทิศเหนือเสมอ มีแสงสว่างมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ง่าย
2) กลุ่มดาวเต่า หรือกลุ่มดาวพราน ประกอบด้วยดาวฤกษ์ 7 ดวงเรียงกัน เห็นในช่วงหัวค่ํา
ี
ในกรณที่ลูกเสือไม่มีเข็มทิศ อาจหาทิศโดยการสังเกตจากสิ่งที่มีอยู่ตามธรรมชาติ
หรือสิ่งแวดล้อมที่เป็นจุดเด่นสังเกตได้ง่าย ดังนี้ ตั้งแต่เดือนธันวาคมเป็นต้นไป ขึ้นทางทิศตะวันออก ช่วงหัวค่ําจะอยู่ตรงศีรษะพอดี
และตกทางทิศตะวันตกในเดือนเมษายน
1. สังเกตทิศทางลม โดยวิธีง่าย ๆ เช่น โยนหญ้าแห้ง หรือฝุ่นขึ้นไปบนอากาศ เมื่อคิดว่าอาจ 3) กลุ่มดาวจระเข้หรือดาวหมีใหญ่ ดาวฤกษ์ 7 ดวง เรียงตัวคล้ายกระบวยตักน้ํา

เดินหลงทางก็ให้ตรวจสอบทิศทางลมอีกครั้งหนึ่ง ขึ้นประจําบนท้องฟ้าทางทิศเหนือ มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ช่วงหัวค่ําเดือนกุมภาพันธุ์จะเห็นขึ้น

์
2. สังเกตเถาวัลย โดยธรรมชาติยอดเถาวัลย์จะพันต้นไม้ไปทางทิศตะวันออก เพื่อหันเข้ารับ ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เมื่อขึ้นสูงสุดแล้วจะอยู่ทางทิศเหนือประมาณ 45 องศาในเวลาเที่ยงคืน
แสงอาทิตย์ เมื่อทราบทิศตะวันออกก็สามารถหาทิศอื่น ๆ ได้ โดนยืนกางแขนหันหน้าไปทางทิศ และตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือในเวลาใกล้สว่าง

ตะวันออก ซ้ายมือคือทิศเหนือ ขวามือคือทิศใต้ และข้างหลังคือทิศตะวันตก 4) กลุ่มดาวแมงป่อง เรียงตัวคล้ายแมงป่อง ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ โดยเอาหัวขึ้นก่อน
3. สังเกตความอุ่นของต้นไม้ หลังอาทิตย์ลับขอบฟ้าหาทิศโดยใช้แก้มแนบกับต้นไม้ใหญ่ และตกลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตกเฉียงใต้โดยเอาข้างลง ขึ้นเวลาใกล้สว่างช่วงต้นเดือนกุมภาพันธุ์

ด้านที่อุ่นกว่าแสดงว่าเป็นทิศตะวันตก เนื่องจากเพิ่งได้รับแสงแดดมาไม่นานนัก เมื่อทราบทิศตะวันตก และขึ้นตอนหัวค่ําในเดือนพฤษภาคม
ก็สามารถหาทิศอื่น ๆ ได้ โดยการยืนกางแขนหันหลังชนต้นไม้ข้างที่อุ่น ด้านหน้าจะเป็นทิศตะวันตก 5) กลุ่มดาวค้างคาวหรือกลุ่มดาวแคสสิโอเปีย กลุ่มดาวฤกษ์ 5 ดวง เห็นเป็นรูปตัว M

ทิศเหนืออยู่ขวา ทิศใต้อยู่ซ้าย และด้านหลังเป็นทิศตะวันออก
ในขณะขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และเห็นเป็นรูป W ในขณะตกทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ

คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 145 146 คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่
138
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1