Page 23 - คู่มือนิเทศ การขับเคลื่อนโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.
P. 23
23 20
ขั้นตอนที่ 1 การตระหนักรู้และพิจารณาเลือกหัวเรื่องประเด็นปัญหา
ขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่ส าคัญที่สุด ที่ต้องอาศัยภาวะการตระหนักรู้ในสถานการณ์หรือสภาพปัญหา
ด้วยสติปัญญา หรือภาวะที่มีแรงบันดาลใจที่จะท าสิ่งดีงามอะไรบางอย่างที่เป็นความฝัน หรืออดมคติ ซึ่งเกิด
ุ
จากผู้เรียนเองโดยตรง หรือหรือเกิดจากการแนะน าหรือชี้ชวนจากครูที่ปรึกษาหรือผู้อื่นที่เป็นเงื่อนไขมากระตุ้น
ให้ผู้เรียนเกิดความตระหนักรู้แรงบันดาลใจขึ้นก็ได้ การสร้างความตระหนักรู้นั้นเป็นขั้นตอนที่ยาก เพราะ
โดยทั่วไปสภาพการณ์ที่เป็นปัญหาต่าง ๆ นั้นมักจะเกิดขึ้นอยู่แล้ว แต่มักจะถูกละเลยมองข้าม หรือชาชินเคย
ชินจนมองไม่เห็นปัญหาหรือไม่ว่า ตนเองมีส่วนอย่างไรในท านองเส้นผมบังภูเขา หรือปลาอยู่ในน้ ามองไม่เห็น
น้ า จึงต้องอาศัยปัจจัยภายนอกจากกัลยาณมิตรที่กระตุ้นปัจจัยภายในใจของผู้เรียนได้ทุกตรงกับจริตนิสัย ใน
ื่
เงื่อนไขสถานการณ์แวดล้อม และจังหวะเวลาที่เหมาะพอดี จนเกิดฉันทะร่วมกันที่จะร่วมกันเพอด าเนินการ
งาน ครูที่ปรึกษาอาจวางเงื่อนไขเบื้องต้นจากการให้ผู้เรียนส ารวจและสังเกตสภาพปัญหาต่าง ๆ จากเพอน
ื่
นักเรียน ปัญหาที่ห้องเรียน โรงเรียน วัด ชุมชน แล้วช่วยกันระดมความคิดต่อปัญหาที่เกิดขึ้นให้ได้มากที่สุด
แล้วมาอภิปรายกันในกลุ่มใหญ่หรือกลุ่มย่อยก็ได้ (อาจท าให้สนุกในลักษณะโต้วาทีหรือยอวาทีก็ได้) เพอเลือก
ื่
ประเด็นปัญหาที่มีความสนใจ หรือแก้ปัญหานั้นมากที่สุด เพื่อน ามาตั้งเป็นประเด็นส าหรับท าโครงงาน
ขั้นตอนที่ 2 การรวบรวมประมวลข้อมูลและองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้อง
้
เมื่อสมาชิกทุกคนในกลุ่มเห็นพองกันและตัดสินใจเลือกประเด็นปัญหาหรือหัวเรื่องได้แล้วและได้รับ
ความเห็นชอบจากที่ปรึกษาแล้ว ก็จะเป็นขั้นตอนของการระดมความคิดวางแผนในเบื้องต้น โดยเริ่มจากการ
ร่วมกันพจารณาวิเคราะห์สภาพปัญหาและสิ่งสาวไปหาสาเหตุและปัจจัยต่างๆ การวางเป้าหมายและวิธีการ
ิ
แก้ปัญหาแล้วประมวลสิ่งที่วิเคราะห์ได้ท าเป็นผังมโนทัศน์ ในขั้นตอนนี้จะพบว่ายังมีข้อมูลของสภาพปัญหา
ต่างๆ ที่จะน ามาใช้ในการวางแผนแก้ปัญหาก็ยังไม่ครบถ้วนหรือไม่ชัดเจน เป็นต้น จึงต้องมีการรวบรวมข้อมูล
และองค์ความรู้เพิ่มเติม (ซึ่งอาจจะได้มาจากการส ารวจโดยละเอียดหรือประมาณการโดยเข้าคร่าวๆ ก็ได้) จาก
การพบปะสนทนาขอความร่วมมือจากบุคคลต่างๆ และจากการค้นคว้าหาความรู้จากหนังสือต าราและแหล่ง
ื่
เรียนรู้ต่างๆ แล้วน าข้อมูลที่รวบรวมได้ทั้งหมดมาประมวลเพอจัดเตรียมส าหรับคิดวางแผนท างานโครงงาน
ต่อไป
ส าหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษา จากการระดมความคิด ตอนที่ 1 แล้วเลือกเรื่องมา 1 อย่างนั้น ครูที่
ปรึกษาครูควรให้นักเรียนช่วยกันระดมความคิดกันต่อเพื่อตอบค าถาม 5 ข้อต่อไปนี้
1. ปัญหาที่เลือกเป็นประเด็นเริ่มต้นของงาน คืออะไร ระบุสภาพปัญหาให้ชัดเจน (ปัญหา คือเป็น
ึ
สภาพการณ์ที่ผิดปกติ ไม่ดี ไม่น่าพอใจ หรือเป็นพฤติกรรมที่ไม่พงประสงค์ พฤติกรรมที่ผิดศีลธรรม/
กฎระเบียบ หรือผิดจากมารยาทที่ถูกต้อง เป็นต้น)
2. ปัญหานั้นมี สาเหตุ มาจากอะไร วิเคราะห์ร่วมกันต่อว่าเป็นอะไรเป็นสาเหตุต้นตอที่แท้จริง อะไร
เป็นปัจจัยร่วม อะไรเป็นปัจจัยแวดล้อมภายนอก อะไรเป็นปัจจัยภายใน
3. เป้าหมายของการแก้ปัญหาคืออะไร ควรให้ช่วยกันเริ่มคิดจากการวางเป้าหมายระยะสั้นและ
ระยะทางก่อน โดยเริ่มจากการช่วยกันระบุเป้าหมายเชิงปริมาณว่าเกี่ยวข้องกับบุคคลหรือ สิ่งแวดล้อมใดบ้าง
