Page 115 - ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

ชีววทยาพื้นฐาน ม.4 - 109 -
ิ

เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell membrane)

บางครั้งอาจเรียกว่า เยื่อพลาสมา (plasma membrane) หนาประมาณ 74 - 100
ั
องสตรอม (angstroms) ประกอบด้วยโปรตีน 62 เปอร์เซ็นต์ ไขมน 3 เปอร์เซ็นต์ และโพลีแซ็กคาไรด์
ั
(polysacharide) 3 เปอร์เซ็นต์ เยื่อหุ้มเซลล์ยืดหยุ่นได้ สมมุติฐานโครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์ที่ยอมรับใน
ิ
ปัจจุบันนี้เรียกว่า ฟลูอด โมเสก โมเดล (fluid mosaic model) ซึ่งเชื่อว่าเยื่อหุ้มเซลล์มี 3 ชั้น ชั้นในเป็น
ไขมนและมีโปรตีนขนาบอยู่ด้านนอก 2 ด้าน คือ ด้านนอกเซลล์ 1 ด้าน และด้านในเซลล์อก 1 ด้าน ชั้นของ
ี
ั
ไขมันซึ่งอยู่ตรงกลางจะแยกเป็น 2 ส่วนคือ ส่วนที่เป็นไขมันมีประจุ ส่วนนี้จะมีกลุ่มฟอสเฟต (phosphate
ื่
group) ติดอยู่จัดเป็นส่วนหัว ส่วนนี้รวมตัวกับน้ าได้ดี (hydrophilic head) และมีกลุ่มของไอออนชนิดอนที่
ให้ ป ระจุบ วก จัดเป็ น ส่วนที่มีขั้ว (polar phospholipid) อกส่วน ห นึ่ งเป็ น ส่วน ห างไม่มี
ี
ขั้ว (nonpolar phospholipid) ส่วนนี้ไม่รวมตัวกับน้ า (hydrophobic tail) เป็นกรดไขมัน ชั้นของไขมัน
ดังกล่าวจะหันด้านหางที่ไม่มีขั้วเข้าหากัน โดยส่วนหัวที่เป็นด้านมีขั้วอยู่ด้านนอก เยื่อหุ้มเซลล์บางส่วนมี

โมเลกุลของโปรตีนแทรกเข้าไปในชั้นของไขมัน ท าให้เกิดเป็นช่องบนเยื่อหุ้มเซลล์

เยื่อหุ้มเซลล์มีหน้าที่ดังนี้
1.1 ห่อหุ้มเซลล์ให้คงรูปร่างอยู่ได้ โดยท าหน้าที่ห่อหุ้มเซลล์ ไม่ให้สิ่งที่อยู่ภายในไหลออกมานอก
เซลล์ ถ้าเยื่อหุ้มเซลล์ถูกท าลาย เนื่องจากเซลล์แตก เซลล์จะเสียหายหรือถกท าลายไป
ู
1.2 เป็นตัวกลางในการถ่ายทอดข้อมูลจากภายนอกเซลล์ เนื่องจากเยื่อหุ้มเซลล์มีคุณสมบัติเป็นเยื่อ

เซมิเพอร์มีเอเบิล (semipermeable membrane) ซึ่งหมายถึงการยอมให้สารบางชนิดผ่านเข้าออกได้จึงท า
ให้เยื่อหุ้มเซลล์เป็นตัวตรวจจับ และ ส่งสัญญาณ หรือค าสั่งต่าง ๆ เข้าสู่เซลล์ เช่นค าสั่งของการแบ่งเซลล์
หรือกระบวนการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงของเซลล์ (cell differentiation)

ภาพที่ 4.10 แบบจ าลองโครงสร้างเยื่อหุ้มเซลล์
ที่มา: https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSZhS8I7xpUBIfEH7