Page 113 - หนังสือประวัติศาสตร์ชาติไทย ม.ปลาย

103

สิ้นสุดลง การฟนฟูดนตรีไทยจึงไดเริ่มตนขึ้นใหมอีกครั้ง และมีการพัฒนาดนตรีไทยใหเจริญกาวหนา

อยางตอเนื่องมาจนถึงยุคสมัยปจจุบัน

2) โขน
การแสดงโขน เปนการแสดงทารํา เตน มีดนตรีประกอบการแสดง มบทพากยและ
ี


ั
ั
เจรจาตัวละครประกอบดวยยกษ ลิง มนุษย เทวดา ผูแสดงสวมหวโขนจะไมรอง และเจรจาเอง

ื
แตปจจุบันผูแสดงเปนมนุษยเทวดาจะไมสวมหัวโขน การแตงกายแตงแบบยืนเครื่องเหมอนละครใน
ตามลักษณะตัวละคร ไดแก ตัวพระ ตัวนาง ยักษ ลิง และตัวประกอบ ศีรษะโขน ไดแก ศีรษะเทพเจา
ศีรษะมนุษย ศีรษะยักษ ศีรษะลิง และศีรษะสัตวตาง ๆ
โขนสมัยกรุงรัตนโกสินทร แบงไดเปน 3 ยุค คือ ยุคที่ 1 เปนโขน ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ
ู
ั
ุ
พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยหว ยคท 2
ี่

ี่
เปนโขน ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ยุคท 3 เปนโขน ในสมัยเปลี่ยนแปลง
การปกครอง
โขนยุคที่ 1
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ทรงสรางกรุงรัตนโกสินทร

เปนราชธานีและเสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติแลว ทรงฟนฟูศิลปวัฒนธรรม สําหรับดานการแสดง
โขนทรงพระราชทานพระบรมราชานุญาต ใหเจานาย และขุนนางผูใหญ หัดโขนได โดยไมทรงหามปราม

เพราะฉะนั้นเจานายและขาราชการชั้นผูใหญ จึงไดฝกหัดโขน เพื่อประดับเกยรติของตนการแสดง
ี
โขนจึงแพรหลาย กวางขวางขึ้น นอกจากนี้ ยังโปรดให นักปราชญราชบัณฑิตชวยกันแตงบทละคร
ั


เรื่องรามเกียรติ์ สําหรับใชเปนบทแสดงโขนละคร โดยพระองคทรงตรวจตราแกไข ครั้นถึงสมย
รัชกาลท 2 กทรงพระราชนิพนธบทละครเรื่องรามเกยรติ์ขึ้นอกสวนหนึ่ง ซึ่งมเรื่องราวและ
ี
ี่
็
ี
ี
คํากลอนกระชับขึ้นเหมาะในการใชบทสําหรับแสดงโขนละคร
โขนในยุคตนรัตนโกสินทรเจริญรุงเรือง เพราะเจานายหลายองค และขุนนางหลายทาน

ี
ใหการสนับสนุน โดยใหมการหดโขนอยในสํานักของตน เชน โขนของกรมพระพิทกษเทเวศร
ั


ู
ั
(ตนสกุลกุญชร) โขนของ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร (พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว) โขนของ

เจาพระยาบดินทรเดชา และโขนของเจาพระนคร (นอย) เปนตน เมอเกดมโขนขึ้นหลายโรง หลายคณะ
ิ
ี
ื่

แตละโรง แตละคณะ ก็คงจะประกวดประชันกน เปนเหตุใหศิลปะการแสดงโขนในสมัยนั้นเจริญ
ั
แพรหลาย เปนทนิยมของประชาชนทวไป โขนของเจานายและขุนนางดังกลาวนี้ เรียกวา

ี่
ั่
“โขนบรรดาศักดิ์”
ั
ปลายสมัยรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหว ทรงดํารงพระราช
ั
อิสริยยศเปนสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร ไดทรงเอาพระทยใส และทรงสนับสนุน
ั
ั
การแสดงโขน โดยโปรดใหฝกหัดพวกมหาดเล็กแสดงโขน เรียกวา “โขนสมครเลน” ผูที่ฝกหดโขน