Page 97 - วิทยาศาสตร์ ม.ปลาย
P. 97
89
เรืองที กระบวนการเปลียนแปลงแทนทีของสิงมชี ีวติ และสิงแวดล้อมในชุมชน
การแทนทีของสิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ
การแทนทีของสิงมีชีวิต หมายถึง การเปลียนแปลงของชนิดหรือชุมชนในระบบนิเวศตามกาลเวลา
โดยเริมจากจุดทีไม่มีสิงมีชีวิตอาศยั อย่เู ลย จนกระทงั เริมมีสิงมีชีวิตกลุ่มแรกเกิดขึน ซึงกลุ่มของสิงมีชีวิต
กลุ่มแรกจะเป็ นกลุ่มทีมีความทนทานสูง และวิวฒั นาการไปจนถึงสิงมีชีวิตกลุ่มสุดทา้ ยที เรียกว่า ชุมชน
สมบูรณ์ (climax stage) การแทนทีของสิงมชี ีวติ แบ่งไดเ้ ป็น ประเภท คือ
. การเกิดแทนทีชนั บุกเบิก (Primary succession) การเกิดแทนทีจะเริมขึนในพืนทีทีไม่เคยมี
สิงมชี ีวิตอาศยั อยมู่ าก่อนเลย ซึงแบ่งออกได้ ประเภท คือ
. การเกิดแทนทีบนพนื ทีว่างเปลา่ บนบก มี ลกั ษณะดว้ ยกนั คือ
การเกิดแทนทีบนกอ้ นหินทีว่างเปลา่ ซึงจะเริมจาก
ขนั แรก จะเกิดสิงมีชีวติ เซลลเ์ ดียว เช่นสาหร่ายสีเขียว หรือ ไลเคนบนกอ้ นหินนนั ต่อมาหินนนั
จะเริมสึกกร่อน เนืองจากความชืนและสิงมีชีวิตบนกอ้ นหินนัน ซึงจากการสึกกร่อนไดท้ าํ ใหเ้ กิดอนุภาค
เลก็ ๆ ของดินและทรายและเจือปนดว้ ยสารอินทรียข์ องซากสิงมีชีวิตสะสมเพิมขึน จากนันก็จะเกิดพืช
จาํ พวกมอสตามมา
ขนั ทีสอง เมือมกี ารสะสมอนุภาคดินทราย และซากของสิงมีชีวิตและความชืนมากขึน พืชทีเกิด
ต่อมาจึงเป็นพวกหญา้ และพชื ลม้ ลกุ มอสจะหายไป
ขนั ทีสาม เกิดไมพ้ ุม่ และตน้ ไมเ้ ขา้ มาแทนที ซึงไมย้ นื ตน้ ทีเขา้ มาในตอนแรก ๆ จะเป็ นไมโ้ ตเร็ว
ชอบแสงแดด จากนนั พืชเลก็ ๆ ทีเกิดขึนก่อนหนา้ นีก็ค่อย ๆ หายไป เนืองจากถูกบดบงั แสงแดดจากตน้ ไม้
ทีโตกว่า
ขนั สุดทา้ ย เป็ นขนั ทีสมบูรณ์ (climax stage) เป็ นชุมชนของกลุ่มมีชีวิตทีเติบโตสมบูรณ์แบบมี
ลกั ษณะคงที มีความสมดุลในระบบคือ ต้นไมไ้ ดว้ ิวฒั นาการไปเป็ นไมใ้ หญ่และมีสภาพเป็ นป่ าทีอุดม
สมบรู ณ์นนั เอง
การเกิดแทนทีบนพนื ทรายทีว่างเปล่า ขนั ตน้ พืชทีจะเกิดขึนจะเป็ นประเภทเถาไม้ - เลือย ทีหยงั
รากลงในบริเวณทีชืน ขนั ต่อไปกจ็ ะเกิดเป็นลาํ ตน้ ใตด้ ินทียาวและสามารถแตกกิงกา้ นสาขาไปไดไ้ กลและ
เมอื ใตด้ ินมรี ากไม้ กเ็ กิดมอี นิ ทรียว์ ตั ถุมากขึน ทาํ ใหค้ วามสามารถในการอมุ้ นาํ กเ็ พิมมากขึนและธาตุอาหาร
กเ็ พิมขึน และทีสุดกเ็ กิดไมพ้ ุม่ และไมใ้ หญ่ตามมาเป็นขนั ตอนสุดทา้ ย
. การแทนทีในแหล่งนาํ เช่น ในบ่อนาํ ทะเลทราย หนอง บึง ซึงจะเริมตน้ จาก
ขนั แรก บริเวณพืนกน้ สระหรือหนองนาํ นนั มีแต่พนื ทราย สิงมีชีวติ ทีเกิดขึนคือ สิงมีชีวิตเลก็ ๆ ที
ลอ่ งลอยอยใู่ นนาํ เช่นแพลงกต์ อน สาหร่ายเซลลเ์ ดียว ตวั อ่อนของแมลงบางชนิด
ขนั ทีสอง เกิดการสะสมสารอินทรียข์ ึนบริเวณพืนกน้ สระ จากนนั ก็จะเริมเกิดพชื ใตน้ าํ ประเภท สาหร่าย
และสตั วเ์ ลก็ ๆ ทีอาศยั อยบู่ ริเวณทีมพี ืชใตน้ าํ เช่น พวกปลากินพืช หอยและตวั ออ่ นของแมลง
