Page 287 - E-book การประชุมวิชาการครั้งที่ 36

การวินิจฉัยทางคลินิกของภาวะรกผิดปกติ

(Clinical diagnosis of abnormal placentation)

ผศ.นพ.สมมาตร บำรุงพืช

์
ภาควิชาสูติศาสตร-นรีเวชวิทยา
ิ
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวทยาลัยมหิดล

ความผิดปกติของรก พบได้ในหลายรูปแบบ เช่น ตำแหน่งการฝังตัวของรกผิดปกติ การฝังตัวของรกท่ลึก
ี
่
ผิดปกติ หรือมีความผิดปกติของเส้นเลือดสายสะดือที่เกาะที่เยื่อหุ้มรก เป็นต้น ส่งผลให้เกิดภาวะรกเกาะตำ
(placenta previa) รกฝังแน่น (placenta accreta spectrum disorders: PAS) หรือ การมีเส้นเลือดทอดอยูบน
่
ื
เยื่อหุ้มรก (vasa previa) ซึ่งภาวะดังกล่าวสามารถก่อให้เกิดอาการเลอดออกผิดปกตทางช่องคลอดในชวงครึ่งหลง
ั
่
ิ
ของการตั้งครรภ์และทำให้มีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อมารดาและทารกในครรภ์ ในที่นี้จะขอ
กล่าวถึงเฉพาะภาวะรกฝังแน่นซึ่งพบมากขึ้นในปัจจุบัน (1, 2) และเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตและ
้
(3)
ทุพลภาพของมารดาได
(4)
ภาวะรกฝังแน่น ถูกรายงานครั้งแรกในปี ค.ศ. 1937 โดย Irving และ Hertig โดยทบทวนข้อมูลจาก
มารดา 18 ราย พบว่ามีลักษณะของรกทั้งหมดหรือรกบางส่วนฝังติดกับผนังมดลูก โดยทาง histology จะพบการ

ขาดหายไปทั้งหมดหรือบางส่วนของชั้น decidua basalis ซึ่งการตรวจพบนี้ยังคงใช้ในการวินิจฉัย PAS จนถึง

ปัจจุบัน

พยาธิสรีรวิทยาของ PAS
สมมติฐานในการเกิด PAS ที่แพร่หลายที่สุด เชื่อว่าเกิดจากความบกพร่องของ endometrium–

myometrial interface ที่บริเวณ uterine scar ซึ่งเกิดจากการผ่าตดที่เกิดแผลผ่าตัดที่มดลูก ภายหลังเมื่อมีการ
ั
ตั้งครรภ์เกิดขึ้นทำให้ normal decidualization ไม่สามารถเกิดขึ้นได้ ทำให้รกเกิดการแทรกตัวลงลึกผิดปกต ิ
(5)
(abnormally deep trophoblast infiltration) โดยการขาดหายไปของชั้น decidua เป็นเหตุให้ไม่สามารถ
ควบคุมการฝังตัวของ trophoblast ได้ สังเกตได้จากบริเวณที่ไม่มี decidua หากมีการฝังตัวของรกเกิดขึ้น ก็มักจะ

่
พบว่ามีการฝังตัวที่ผดปกติไป เช่น ectopic implantation ใน abdominal pregnancy ที่เกิดขึ้นในชองทองหรือ
ิ
้
(6, 7)
ท่อนำไข่ เป็นต้น นอกจากการผ่าตัดคลอดที่เป็นสาเหตุหลักของการเกิด uterine scar การล้วงรก การขูด
(8, 9)
้
มดลูก หรือการมีเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ ก็เป็นเหตุที่นำไปสู่การเกิดภาวะ PAS ได ส่วนกลไกอื่นที่พบเป็น

Clinical diagnosis of abnormal placentation 271