Page 283 - E-book การประชุมวิชาการครั้งที่ 36

เกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์ได้บ่อยว่าสตรีที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนตามธรรมชาติ มีการศึกษาแบบ cross-
sectional study หาความชุกของปัญหาเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์ในสตรีที่ได้รับการผ่าตัด RRSO โดยมี

ระยะเวลาเฉลี่ยหลังผาตดประมาณ 24 เดือนพบว่ามีความชุกของ female sexual dysfunction ร้อยละ 74,
ั
่
hypoactive sexual desire disorder ร้อยละ 73, lubrication difficulty ร้อยละ 44 และ reduced sexual
(25)
satisfaction ร้อยละ41 นอกจากนี้ยังมีการศึกษาพบว่าสตรีที่มี BRCA mutation ที่ได้รับการทำ RRSO จะ
ั
มีปัญหา sexual discomfort และความพึงพอใจขณะมีเพศสมพันธ์ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.001)
ุ
แต่ปัญหาดังกล่าวไม่มีผลต่อคณภาพชีวิตโดยรวมของอาสาสมัคร อย่างไรก็ตามมีการศึกษาพบว่าสตรีทไดรับ
้
(26)
ี่
การผ่าตัดมดลูกร่วมกับตัดรังไข่ออกทั้ง 2 ข้างมีปัญหาเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์ไม่แตกต่างกับสตรีที่ผ่าตด
ั
(27)
่
ี่
มดลูกอย่างเดียว ดังนั้นปัญหาเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์ในสตรีทเข้าสู่ภาวะหมดประจำเดอนจากการผาตด
ื
ั
จึงยังไม่มีข้อสรุปแน่นอน เนื่องจากปัญหานี้อาจมีหลายปัจจัยนอกเหนือจากการผ่าตัดเข้ามาเกี่ยวข้อง เชน
่
สัมพันธภาพภายในครอบครัว และรูปลักษณ์ภายนอก จึงทำให้การประเมินทำได้ยากและความแม่นยำลดลง
• ภาวะกระดูกบางและพรุน
ในระบบกระดูกและโครงสร้างของร่างกายฮอร์โมนเอสโตรเจนจะทำหน้าที่เกี่ยวกับการควบคุมการสร้าง
และการสลายของกระดูกให้อยู่ในภาวะที่สมดุล ดังนั้นในสตรีที่มีภาวะหมดประจำเดือนจึงพบว่าโอกาสเกิด
ภาวะกระดูกพรุนเพิ่มสูงขึ้น และเพิ่มโอกาสเกิดกระดูกหักได้มากขึ้น มีการศึกษาเปรียบเทียบความหนาแน่น

ของกระดูกในสตรีที่ได้รับการผ่าตัดนำรังไข่ออกทั้ง 2 ข้างโดยตรวจวัดก่อนและหลังผ่าตัด 1 ปี ผลการศึกษา
พบว่าภายหลังการผ่าตัดมวลกระดูกมีค่าลดลงร้อยละ 6.7 ซึ่งลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบ

(28)
กับอาสาสมัครที่ไม่ได้รับการผ่าตัด สอดคล้องกับการศึกษาแบบ meta-analysis ของ Fakkert IE และ
ี่
่
ื
ู่
ู
(29)
คณะ สรุปว่าสตรีที่เข้าสภาวะหมดประจำเดอนจากการผาตัดจะมีความหนาแน่นของมวลกระดกทตำแหน่ง
lumbar spine และ femoral neck ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับสตรีกลุ่มอายุเทากัน
่

แต่ไม่แตกต่างกับสตรีที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนตามธรรมชาต และมีการศึกษาพบว่าสตรีที่ได้รับการทำ RRSO
ิ
(30)
ก่อนอายุ 50 ปี มีความชุกของการเกิดภาวะกระดูกบางและกระดูกพรุนสูงถึงร้อยละ 71 ถึงแม้ว่ามวลกระดูก
ี่
ภายหลังผ่าตัดนำรังไข่ออกจะมีค่าลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ยังไม่มีหลักฐานแสดงให้เห็นว่าความเสยง
(29)
ของการเกิดกระดูกสะโพกหักจะสูงขึ้นในกลุ่มประชากรดังกล่าว
้
ั
สตรีที่เขาสู่ภาวะหมดประจำเดือนจากการผ่าตดไม่ว่าจากสาเหตุใด จะมีโอกาสเกิดกลุ่มอาการของการขาด
ฮอร์โมนและมีปัญหาทเกิดจากการขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนได้มากกว่าคนทวไป และบางครั้งนำไปสโรคเรื้อรังทจะ
ี่
ั่
ู่
ี่
เพิ่มอัตราการเสียชีวิตที่สูงขึ้นโดยเฉพาะผู้ที่ได้รับการผ่าตัดขณะอายุน้อย การได้รับการรักษาด้วยฮอร์โมน
(menopausal hormonal therapy) จะช่วยชะลอปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดจากการลดลงของเอสโตรเจนได้ ดังนั้นสตรี
ั
กลุ่มนี้โดยเฉพาะสตรีที่ไม่ได้มี BRCA mutation ควรได้รับคำแนะนำปรึกษาถึงข้อดีและข้อด้อยของการผ่าตด
รวมถึงความเสี่ยงต่าง ๆ หลังการผ่าตัด และเมื่อมีภาวะหมดประจำเดือนที่เกิดจากการผ่าตัดเกิดขึ้นแล้วถ้าไม่มี
ข้อห้ามของการใช้การรักษาด้วยฮอร์โมน ควรแนะนำให้ใช้การรักษาด้วยฮอร์โมนต่อเนื่องจนอายุประมาณ 50-51 ปี
ซึ่งเป็นช่วงอายุเฉลี่ยของการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนตามธรรมชาติ สำหรับสตรีที่มีพันธุกรรมในการเกิดมะเร็ง

Incidental salpingectomy and oophorectomy in reproductive aspect 267