Page 22 - วิชาพะเยาเมืองศักดิ์สิทธิ์แก้ไขล่สุด
P. 22
ใบความรู้
เรื่อง พ่อขุนงำเมอง
ื
รายวิชา “ พะเยาเมืองศักดิ์สิทธิ์ ” ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น
ประวัติพ่อขุนงำเมือง
เมื่อสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองพะเยาอยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัดเชียงราย ในฐานะ อำเภอพะเยา
และเมื่อวันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๐ อำเภอพะเยาได้ยกฐานะขึ้นเป็น "จังหวัดพะเยา" นับเป็นจังหวัดที่ ๗๒
ของประเทศไทย พะเยา (คำเมือง: พ(ร)ะญาว) เป็นจังหวัดในภาคเหนือตอนบน บริเวณที่ตั้งของตัวเมืองพะเยาใน
ุ
ปัจจุบันอยู่ติดกับกว๊านพะเยา เดิมเป็นที่ตั้งของเมือง ภูกามยาว หรือ พะยาว ที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อพทธศตวรรษที่ ๑๖
โดยมีผู้ปกครองคือ "พญางำเมือง" ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงอำนาจ และตกอยู่ภายใต้อทธิพลของอาณาจักร
ิ
ล้านนา
พญางำเมือง เป็นพระราชโอรสของพญามิ่งเมือง ประสูติในเวลารุ่งเช้า วันพฤหัสบดี ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 6 ปี
จอ พ.ศ. 1781 (จ.ศ. 600) เมื่อพระชนมายุได้ 14 พรรษา ได้ไปศึกษาเล่าเรียนพระเวทกบเทพฤาษีตนหนึ่งที่ดอย
ั
[2]
ด้วน เรียนอยู่ 2 ปี ครั้นพระชนมายุได้ 16 พรรษา ได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ในสำนักสุกทันตฤาษี กรุงละโว้ (ลพบุรี)
่
เป็นศิษย์ร่วมสำนักเดียวกับพญามังราย และพอขุนรามคำแหง พระร่วงเจ้าแห่งกรุงสุโขทัย จึงสนิทสนมร่วมผูก
ไมตรี เป็นพระสหายตั้งแต่นั้นมา
[2]
ปี พ.ศ. 1801 (จ.ศ. 620) พญามิ่งเมืองสิ้นพระชนม์ จึงเสด็จขึ้นครองราชสมบัติแทน พญางำเมืองเป็นผู้มี
สติปัญญาเฉลียวฉลาด มีอิทธิฤทธิ์มาก เมื่อพระองค์เสด็จ ไปทางไหน "แดดก็บ่ฮ้อน ฝน ก็บ่ฮำ จักให้บดก็บด จักให้
แดด ก็แดด" จึงได้รับ พระนามว่า "งำเมือง" นอกจากนั้น พระองค์มีพระทัยหนักแน่นในศิลธรรม มีพระราชศรัทธา
ุ
เลื่อมใสในพระพทธศาสนา ไม่ชอบทำสงคราม ทรงดำเนินพระราโชบาย การปกครองบ้านเมือง ด้วยความเที่ยง
ื่
ธรรม พยายาม ผูกไมตรีจิตต่อเจ้าประเทศราชที่มีอำนาจเหนือคน เพอหลีกเลี่ยงภัยสงครามแม้กระนั้น ก็ยังถูก
พญามังรายยกกองทัพมาตี เมื่อปี พ.ศ. 1805 แต่ในที่สุดพญางำเมืองก็ยอมยกเมืองปลายแดน คือ เมืองพาน เมือง
เชียงเคี่ยน เมืองเทิง เมืองเชียงของ ให้แก่พญามังราย ด้วยหวังผูกไมตรีต่อกันและคิดว่าภายภาคหน้าจะขอคืน
ิ
พญางำเมือง ทรงเป็นกษัตริย์ ที่ทรงทศพธราชธรรมและมีเมตตาเป็นที่ประจักษ์ ดังเช่น เหตุการณ์ ใน
ประวัติศาสตร์กล่าวถึง พอขุนรามคำแหง พระสหาย ได้เสด็จไปมาหาสู่กัน เสมอมิได้ขาด จนเส้นทางที่เสด็จผ่าน
่
ั้
เป็นร่องลึกเรียกว่า แม่ร่องช้าง ในปัจจุบัน พระร่วงเจ้าเสด็จมาเมืองพะเยา ทรงเห็นพระนางอวเชียงแสน พระราช
ั
ั
ั
เทวีของพญางำเมือง มีรูปโฉมอนงามยิ่ง ก็บังเกิดปฏิพทธิ์รักใคร่ และพระนางก็มีจิตปฏิพทธ์เช่นกัน จึงได้ลักลอบ
ปลอมแปลงพระองค์คล้ายกับพญางำเมือง เข้าสู่ห้องบรรทมพระนางอวเชียงแสน พญางำเมืองทราบเหตุ และสั่งให้
ั้
ิ
อำมาตย์ ไพร่พล ทหารตามจับพระร่วงเจ้า นำไปขังได้และมีราชสาส์นเชิญพญามังราย ผู้เป็นสหายมาพจารณา
เหตุการณ์ พญามังรายทรงไกล่เกลี่ย ให้ทั้งสองพระองค์เป็นมิตรไมตรีต่อกันดังเดิม โดยขอให้พระร่วงเจ้าขอขมา
