Page 27 - วิชาพะเยาเมืองศักดิ์สิทธิ์แก้ไขล่สุด
P. 27
พระเจ้าตนหลวงเป็นพระพทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ และเนื่องจากขนาดที่ใหญ่โตนั้นพระองค์จึงไม่ได้
ุ
ื้
ุ
ประทับบนฐานชุกชีเช่นพระพทธรูปทั่วๆ ไปแต่ประทับอยู่บนพนคล้ายกับพระเจ้านั่งดิน วัดพระเจ้านั่งดิน จังหวัด
พะเยา โดยแม้จะผ่านการบูรณปฏิสังขรณ์มาแล้ว เราก็ยังพอจะเห็นสังเกตเห็นลักษณะตามแบบศิลปะล้านนาสกุล
ื้
ช่างพะเยา ต้องขออธิบายเพมเติมว่า เนื่องจากพนที่ภาคเหนือของประเทศไทยมีลักษณะเป็นที่ราบระหว่างหุบ
ิ่
ุ
เขา ดังนั้น แม้จะเป็นศิลปะล้านนาเหมือนกัน แต่ในต่างพื้นที่กันก็ได้เกิดการสร้างพระพทธรูปศิลปะล้านนาในแบบ
ของตัวเองขึ้นมา เช่น สกุลช่างพะเยา สกุลช่างลำปาง เป็นต้น
ุ
ื้
ในกรณีของสกุลช่างพะเยานั้น พระพทธรูปจะนิยมสร้างด้วยหินทรายซึ่งเป็นวัสดุที่หาได้ทั่วไปในพนที่ ต่าง
ื่
จากพระพทธรูปสกุลช่างอนที่นิยมสร้างด้วยสำริด รวมถึงมีพระพักตร์ที่มีพระขนงต่อเป็นปีกกาและเชื่อมต่อกับจมูก
ุ
และมมพระโอษฐ์ตวัดขึ้นเล็กน้อย ซึ่งแมจะผ่านการบูรณปฏิสังขรณ์มาแล้ว แต่ก็ยังพอเห็นลักษณะบางประการของ
ุ
้
สกุลช่างพะเยาได้
ุ
อย่างไรก็ดี พระเจ้าตนหลวงนั้นเป็นพระพทธรูปปูนปั้นปิดทอง ไม่ใช่หินตามที่บอกไปข้างต้น สาเหตุอาจ
เนื่องมาจากขนาดที่ใหญ่รวมถึงตำนานที่กล่าวถึงวัสดุที่นำมาสร้างว่าเป็นดินกี่
แม้จะขึ้นชื่อว่าตำนาน แต่ตำนานล้วนมีที่มาจากเรื่องจริงทั้งสิ้น ไม่ว่าข้อเท็จจริงนั้นจะมีกี่เปอร์เซ็นต์ก็ตาม
ดังนั้น ในการศึกษาเราจะไม่สามารถละเลยตำนานได้เลย
ุ
พระเจ้าตนหลวงเป็นพระพทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ และเนื่องจากขนาดที่ใหญ่โตนั้นพระองค์จึงไม่ได้
ประทับบนฐานชุกชีเช่นพระพทธรูปทั่วๆ ไปแต่ประทับอยู่บนพนคล้ายกับพระเจ้านั่งดิน วัดพระเจ้านั่งดิน จังหวัด
ื้
ุ
พะเยา โดยแม้จะผ่านการบูรณปฏิสังขรณ์มาแล้ว เราก็ยังพอจะเห็นสังเกตเห็นลักษณะตามแบบศิลปะล้านนาสกุล
ช่างพะเยา ต้องขออธิบายเพมเติมว่า เนื่องจากพนที่ภาคเหนือของประเทศไทยมีลักษณะเป็นที่ราบระหว่างหุบ
ิ่
ื้
ุ
เขา ดังนั้น แม้จะเป็นศิลปะล้านนาเหมือนกัน แต่ในต่างพื้นที่กันก็ได้เกิดการสร้างพระพทธรูปศิลปะล้านนาในแบบ
ของตัวเองขึ้นมา เช่น สกุลช่างพะเยา สกุลช่างลำปาง เป็นต้น
ื้
ุ
ในกรณีของสกุลช่างพะเยานั้น พระพทธรูปจะนิยมสร้างด้วยหินทรายซึ่งเป็นวัสดุที่หาได้ทั่วไปในพนที่ ต่าง
จากพระพทธรูปสกุลช่างอนที่นิยมสร้างด้วยสำริด รวมถึงมีพระพักตร์ที่มีพระขนงต่อเป็นปีกกาและเชื่อมต่อกับจมูก
ุ
ื่
้
และมมพระโอษฐ์ตวัดขึ้นเล็กน้อย ซึ่งแมจะผ่านการบูรณปฏิสังขรณ์มาแล้ว แต่ก็ยังพอเห็นลักษณะบางประการของ
ุ
สกุลช่างพะเยาได้
ุ
อย่างไรก็ดี พระเจ้าตนหลวงนั้นเป็นพระพทธรูปปูนปั้นปิดทอง ไม่ใช่หินตามที่บอกไปข้างต้น สาเหตุอาจ
เนื่องมาจากขนาดที่ใหญ่รวมถึงตำนานที่กล่าวถึงวัสดุที่นำมาสร้างว่าเป็นดินกี่
แม้จะขึ้นชื่อว่าตำนาน แต่ตำนานล้วนมีที่มาจากเรื่องจริงทั้งสิ้น ไม่ว่าข้อเท็จจริงนั้นจะมีกี่เปอร์เซ็นต์ก็ตาม
ดังนั้น ในการศึกษาเราจะไม่สามารถละเลยตำนานได้เลย
ุ
ด้านหน้าวิหารหลวงยังเป็นวิหารโถงเล็กๆ ที่ประดิษฐานรอยพระพทธบาทเก่าแก่ ซึ่งมีประวัติกล่าวว่าพบที่
ื่
ิ
เจดีย์วัดสวนจันทร์ใน ซึ่งในขณะนั้นตั้งอยู่ด้านหลังที่ว่าการอำเภอปัจจุบันเมื่อปี พ.ศ. 2446 เพอเอาอฐมาทำถนน
เนื่องจากในเวลานั้นวัดสวนจันทร์ในกลายสภาพเป็นวัดร้างไปแล้ว เมื่อมีการพบรอยพระพุทธบาทคู่นี้ เจ้าหลวงอุดร
ุ
ประเทศ (มหาไชยวงศ์) เจ้าเมืองพะเยา และหลวงศรีสุทธการ ข้าหลวงประจำเมืองพะเยา จึงมอบรอยพระพทธ
บาทที่ค้นพบนี้แก่พระครูศรีวิราชวชิรปัญญา เจ้าคณะเมือง นำไปไว้ยังวัดหัวข่วงแก้ว
