Page 113 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 113
๙๒
๒) การตอบปัญหาแบบวิภาษวิธี เป็นการถามตอบแบบย้อนถามผู้ถามปัญหาด้วย
เหตุผลจนผู้ถามเหตุผลจนผู้ถามจนด้วยเหตุผลที่จะแย้งได้ พระนาคเสนตอบไล่เรียงถามย้อนกลับ ซึ่ง
เมื่อถามและตอบอธิบายแล้วยังสงสัยก็ต้องถามย้อนกลับ ดังตัวอย่างในมนสิการลักขณปัญหาว่า
พระราชาตรัสถามว่า พระผู้เป็นเจ้า มนสิการมีลักษณะอย่างไร พระเถรเจ้าทูลตอบว่า มนสิการมี
ลักษณะยกขึ้น ปัญญามีลักษณะตัด พระราชา ตรัสถามว่า มนสิการมีลักษณะยกขึ้นเป็นอย่างไร
,ปัญญามีลักษณะตัดเป็นอย่างไร พระเถรเจ้า ตอบว่า มหาราชพระองค์ทรงรู้จักคนเกี่ยวข้าวหรือ
พระราชา ข้าพเจ้ารู้จักพระผู้เป็นเจ้า พระเถรเจ้า เขาเกี่ยวข้าวกันอย่างไร พระราชา เขาก าข้าวด้วยมือ
ข้างซ้ายเข้าจับเคียวด้วยมือข้างขวา แล้วก็ตัดก าข้าวด้วยเคียว พระเถรเจ้า ทูลตอบว่า ข้อนั้นฉันใด
ุ
พระโยคาวจร คุมใจไว้ด้วยมนสิการแล้วตัดกิเลสด้วยปัญญา ข้อนี้ก็อปไมยฉันนั้น มนสิการมีลักษณะ
๓๗
ยกขึ้นอย่างนี้,ปัญญามีลักษณะตัดอย่างนี้
ในลักษณะการถาม-ตอบปัญหาในมิลินทปัญหาที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับปรมัตถธรรม ได้แก่ จิต
เจตสิก รูป และนิพพาน ซึ่งในปรมัตถธรรมทั้งหมดนั้นสามารถจัดเป็นหมวดหมู่ได้ ๔ กลุ่ม คือ
๑. มิลินทปัญหาที่เกี่ยวกับปรมัตถธรรม ๔ (จิต เจตสิก รูป และนิพพาน)
จากการวิเคราะห์มิลินทปัญหาตามแนวทางอภิปรัชญาพบว่ามีมิลินทปัญหาที่สามารถจัด
เข้าในปรมัตถธรรมทั้ง ๔ มีอยู่ ๑๑ ปัญหา ดังนี้
๑) ปฏิสนธิคหณปัญหา
๒) นามรูปปฏิสนธิคหณปัญหา
๓) ปุนปฏิสนธิคหณปัญหา
๔) โกฏิยาปุริมปัญหา
๕) มัจจุภายนปัญหา
๖) อรหโตกายิกเจตสิกเวทนาปัญหา
๗) โลกนัตถิภาวปัญหา
๘) ฆฎีการปัญหา
๙) กัมมชากัมมชปัญหา
๑๐) อนุมานปัญหา
๑๑) ปัญญาวิเสสปัญหา
๓๗ เรื่องเดียวกัน, หน้า๓๔.
