Page 154 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 154
๑๓๓
๑) รูปสมุทเทสนัย หมายถึง การแสดงถึงรูปโดยย่อว่ารูปนั้นมี จ านวน ๒๘ รูป
ี
๒) รูปวิภาคนัย หมายถึง การจ าแนกรูปที่แสดงโดยย่ออกเป็นการจ าแนกรูปอย่างพสดาร
ิ
ซึ่งรูป ๒๘ นี้ มีชื่อตามสภาวะ ๘ ชื่อ และแบ่งตามประเภทที่ตรงกันข้ามกันด้วยวิธีจ าแนกรูป ๒๘
แบ่งเป็น ๑๑ คู่
๓) รูปสมุฏฐานนัย คือ เหตุท าให้เกิดรูป หมายถึงการแสดงธรรมที่เป็นเหตุให้รูปเกิดและ
ั
การเกิดขึ้นของรูปโดยอาศัยเหตุเหล่านั้น เรียกว่า สปปัจจยะ หมายถึง ธรรมที่มีปัจจัยอนยังตนให้
ส าเร็จ
ั
๔) รูปกลาปนัย คือ สิ่งที่เป็นส่วนย่อยที่เข้าไปรวมกน หมายถึงกลุ่มหรือรูปที่เป็นหมวดหมู่
และในรูปกลาปหนึ่ง ๆนั้นจะต้องมีสภาพความเป็นไปพร้อมกัน ๓ อย่าง ที่เรียกว่า สหวัตตะ คือเกิด
พร้อมกัน ดับพร้อมกัน และมีที่อาศัย คือมหาภูตรูปอย่างเดียวกัน
๔)นิพพานหมายถึง สภาวะที่หลีกออกจากตัณหาเป็นบรมสุขไม่มีปัจจัยปรุงแต่งจาก
ตัณหาที่เป็นสภาพสืบต่อภพน้อยใหญ่นิพพาน แบ่ง ออกเป็น ๖ ประเภทดังนี้
๑) สันติลักษณะ หมายถึง นิพพานที่สงบจากกิเลส และขันธ์ ๕
๒) สอุปาทิเสสนิพพาน หมายถึง นิพพานที่เป็นไปกับขันธ์ ๕ คือ วิบากและกัมมชรูปที่
เหลือจากกิเลสทั้งหลาย หมายถึง นิพพานของพระอรหันต์ที่ร่างกายยังมีชีวิตอยู่
๓) อนุปาทิเสสนิพพาน หมายถึง นิพพานที่ไม่มีขันธ์ ๕ วิบากและกัมมชรูปเหลืออยู่
หมายถึง นิพพานของพระอรหันต์ที่ปรินิพพานแล้ว
๔) สุญญตนิพพาน หมาย ถึง ความเป็นอยู่ของพระนิพพานนั้นสูญสิ้นจากกิเลสและ
ขันธ์ ๕ ไม่มีอะไรเหลืออยู่แล้ว
๕) อนิมิตตนิพพาน หมายถึง ความเป็นอยู่ของนิพพานนั้น ไม่มีนิมิตเครื่องหมาย
รูปร่างสัณฐานสีสันวรรณะอย่างใดเลย
๖) อปปณิหตนิพพาน หมายถึง ความเป็นอยู่ของนิพพานนั้นไม่มีอารมณ์ที่น่า
ั
ปรารถนาด้วยโลภะและไม่มีตัณหาที่เป็นตัวต้องการอยู่ในนิพพานนั้น
๒) สารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา พบว่า
คัมภีร์มิลินทปัญหามีความส าคัญเป็นยอดแห่งคัมภีร์ทั้งปวงรองลงมาจากพระไตรปิฎก
คัมภีร์มิลินทปัญหาเป็นคัมภีร์ที่เก่ากว่าหนังสือวิสุทธิมรรคประมาณ ๕๐๐ ปี พระพทธโฆษาจารย์ผู้
ุ
้
รจนาวิสุทธิมรรคได้อางคัมภีร์มิลินทปัญหาเป็นหลักในการวินิจฉัยข้อธรรมวินัย ซึ่งนักปราชญ์ทาง
