Page 16 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 16
๒
ั
ู
ู
ไม่ถกจ ากัดด้วยกาละ = นิรันดรไม่ถกจ ากัดด้วยเทศะ = แพร่อยู่ทั่วไป ทั้งในโลกนี้ที่เรียกตามศพท์ทาง
ุ
ั
วิชาการว่า อพภันตรภาพ (immanent) และแพร่เลยโลกนี้ออกไปด้วยที่เรียกว่า อตตรภาพ
(transcendent) การจะรู้ว่า สิ่งใดเป็นอยู่จริงหรือไม่ให้ศึกษาจากความเป็นอยู่หรือความเป็น
(essence) ของสิ่งนั้น เช่น ศึกษาว่าพระเป็นเจ้า คือใคร มีคุณลักษณะอย่างไร พวกเทวนิยมจะตอบ
ค าถามนี้ว่าพระเป็นเจ้า คือ ผู้สร้างโลกและสรรพสิ่ง บางพวกพรรณนาว่ามีรูปร่างลักษณะเป็นบุคคล
(personal) บางพวกพรรณนาว่าไม่มีรูปร่างลักษณะเป็นบุคคล (impersonal) และพรรณนา
ั
คุณลักษณะว่าเป็นสัพพญญู (Omniscient) สรรพวิภู (Omnipresent) สรรพพลานุภาพ
(omnipotent) เป็นต้น
๓
ด้วยพนฐานของการศึกษาปรัชญาตะวันออกที่มีแนวคิดอยู่บนพนฐานของศาสนา ดังนั้น
ื้
ื้
ี
ปรัชญาจึงไม่สามารถแยกออกจากศาสนาได้เพราะปรัชญาและศาสนาเป็นเรื่องเดยวกันต่างกันเพียงวิธี
่
การศึกษาเทานั้นความไม่ลงรอยกันในความคิดเหล่านี้ท าให้เกิดความแตกต่างกันในการน าเสนอทฤษฎี
ทางปรัชญาและแสดงให้เห็นความหลากหลายทัศนะซึ่งจะเปรียบเทียบกับปรัชญาตะวันตกไม่ได้เพราะ
ปรัชญาตะวันตกไม่มีลักษณะเป็นศาสนาแต่เป็นทฤษฎีทางความคิดล้วน ๆซึ่งมีบ่อเกิดมาจากความ
สงสัยและความพยายามที่จะตอบปัญหาความสงสัยเหล่านั้นด้วยการเก็งความจริงการสังเกตและได้
พัฒนาไปเป็นทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์จึงศึกษาโลกและชีวิตในเชิงทัศนะเทานั้นแต่ปรัชญาตะวันออกจะ
่
ศึกษาความจริงด้วยการใช้ชีวิตเป็นเครื่องพสูจน์หาความรู้โดยเฉพาะเป็นเรื่องการค้นหาความจริง
ิ
เกี่ยวกับโลกและชีวิตแต่ก็อยู่ในลักษณะที่เป็นทัศนะที่สุดโต่งทั้งนั้น
ิ
ี
แต่ก็มีปรัชญาอกระบบหนึ่งที่มีลักษณะพเศษแตกต่างจากปรัชญาทั้งหลายเหล่านั้นโดยมี
ื้
พนฐานหรือมูลบทและค าตอบต่าง ๆที่ว่าด้วยโลกและชีวิตในด้านอภิปรัชญาก็ดีด้านญาณวิทยาก็ดี
และด้านจริยศาสตร์ก็ดีมีลักษณะสอดคล้องกันและเป็นของตนเองที่เรียกว่าทางสายกลางหรือ
มัชฌิมาปฏิปทาซึ่งแสดงออกให้เห็นความแตกต่างจากปรัชญาอน ๆเรียกชื่อว่าพทธปรัชญามีลักษณะ
ื่
ุ
๔
เป็นปฏิบัตินิยมเน้นเรื่องกฎแห่งกรรมที่ไม่ใช่ชะตากรรมนิยม (Fatalism) อย่างทัศนะของปรัชญา
ตะวันออกของพราหมณ์หรือเชนพทธปรัชญาจึงมีความพสดารอยู่ในคัมภีร์ที่เรียกว่าพระไตรปิฎกซึ่ง
ิ
ุ
เป็นหลักการปฏิบัติเพอด าเนินชีวิตและพฒนาชีวิตไปสู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์มีพระนิพพานเป็น
ื่
ั
ุ
จุดหมายสูงสุดเมื่อศึกษาพระพุทธศาสนาแล้วจึงอาจค้นพบแนวคิดทางพทธปรัชญาได้เพราะการศึกษา
๓ อดิศักดิ์ ทองบุญ, วิเคราะห์อภิปรชญาในพระพทธศาสนา, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยมหา
ั
ุ
จุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๔๘), หน้า๑-๒.
ั
๔ เจษฎา ทองรุ่งโรจน์, พจนานุกรมอังกฤษ-ไทย ปรชญา, (กรุงเทพมหานคร: ส านักพิมพ์แสงดาว,
๒๕๕๗), หน้า๓๓๗.
