Page 38 - Evren Dergi 2
P. 38
DEMANS normal şek�lde �let�ş�m kuramadı-
Demans; hafızayı, düşünmey� ve ğında, düşünme, davranış ve duy- • S�garayı bırakın: Bazı çalışmalar orta yaş ve
üstü s�gara �çmen�n demans ve kan damarı (vas-
sosyal becer�ler� etk�leyen b�r grup gular etk�leneb�l�r. küler) hastalıkları r�sk�n�z� artırab�leceğ�n� göster-
semptomu tanımlar. Demans tek Farklı demans türler�, beyn�n bel�rl� m�şt�r. S�garayı bırakmak bu r�skler� azaltab�l�r.
b�r hastalık değ�ld�r. Aks�ne b�rçok bölgeler�ndek�, bel�rl� bey�n hücre • Yeter�nce v�tam�n alın: Bazı araştırmalar,
türü vardır. En sık gözlenen türü hasarı t�pler� �le �l�şk�l�d�r. Örneğ�n, kanlarında düşük D v�tam�n� sev�yes�ne sah�p
olan Alzhe�mer demansı bütün de- Alzhe�mer hastalığında, bey�n k�ş�ler�n Alzhe�mer hastalığı ve d�ğer demans tür-
mansların yaklaşık %60 �la hücreler�n�n �ç�ndek� ve dışındak� ler�n� gel�şt�rme �ht�mal�n�n daha yüksek olduğu-
%80’�nden sorumludur. B�r �nme bazı prote�nler�n yüksek düzeyde nu göstermekted�r. D v�tam�n�, bazı gıdalar, takv�-
sonucunda oluşan vasküler olması, bey�n hücreler�n�n sağlıklı yeler ve güneşe maruz kalma yoluyla elde ed�le-
demans �se en sık gözlenen �k�nc� kalmasını ve b�rb�rler�yle �let�ş�m b�l�r. Her ne kadar bu konuda yeterl� çalışma
demans türüdür. kurmasını zorlaştırır. H�pokampus olmasa da yeterl� D v�tam�n� aldığınızdan em�n
Kel�me anlamı olarak demans, La- adı ver�len bey�n bölges�, bey�nde- olmak d�ğer sağlık nedenler�nden dolayı �y� b�r
t�nce mens yan� z�h�n kel�mes�n- k� öğrenme ve hafızanın merkez�- seç�md�r. Günlük b�r B kompleks� ve C v�tam�n�
den türet�lm�şt�r. Demans �se d�r ve bu bölgedek� bey�n hücreler� almak da yararlı olab�l�r.
z�hn�n y�t�r�lmes� anlamına gelmek- Alzhe�mer hastalığında genell�kle • Kard�yovasküler r�sk faktörler�n� yönet�n:
ted�r. Bununla beraber demanslar, zarar gören �lk bölged�r. Bu Yüksek tans�yon, yüksek kolesterol, d�yabet ve
özell�kle Alzhe�mer demansı b�r yüzden hafıza kaybı genell�kle Alz- yüksek vücut k�tle �ndeks� (BMI) g�b� faktörler�n
anda oluşmaz, bel�rt�ler yavaş he�mer'ın �lk semptomlarından b�r�- kontrol ed�lmes� bazı demans r�skler�n� düşür-
yavaş ortaya çıkar ve �lerley�c�d�r. d�r. mek �ç�n öneml�d�r.
Bazı demanslar �se vücuttak� b�r Demans önleneb�l�r m�? • D�ğer sağlık koşullarınızı tedav� ett�r�n: Eğer
madden�n eks�kl�ğ�ne ya da b�r Demansı önlemen�n kes�n b�r yolu �ş�tme kaybı, depresyon veya anks�yete rahat-
madden�n ya da �lacın yan etk�s�ne yoktur, ancak hayat standartların- sızlıklarınız varsa bu problemler�n tedav�s� �ç�n
bağlı olarak ortaya çıkar. Bu t�p da bazı değ�ş�kl�kler demansın doktora başvurun.
demanslar genell�kle �lerley�c� başlamasını gec�kt�reb�l�r ya da • Sağlıklı b�r beslenme alışkanlığı ed�n�n: Sağ-
olmaz ve ger� dönüşü vardır. �lerlemes�n� yavaşlatab�l�r. lıklı beslenme b�rçok nedenden dolayı öneml�d�r
Demans neden oluşur? • Z�hn�n�z� akt�f tutun: Okuma, ancak Akden�z d�yet�nde - meyveler, sebzeler,
Bey�n, her b�r� farklı �şlevlerden bulmaca çözme ve kel�me oyunu tam tahıllar ve bazı balık ve kuru yem�şlerde
(örneğ�n hafıza, yargılama ve ha- oynama g�b� z�h�nsel olarak teşv�k yaygın olarak bulunan omega-3 yağ as�tler� g�b�
reket) sorumlu olan b�rçok farklı ed�c� faal�yetler demansın başla- bes�nler – sağlığınızı �y�leşt�r�rken demans gel�ş-
bölgeye sah�pt�r. Bel�rl� b�r bölge- masını gec�kt�reb�l�r ve etk�ler�n� t�rme r�sk�n� azaltır. Haftada üç kez somon g�b�
dek� hücreler zarar gördüğünde, o azaltab�l�r. yağlı balıklar ve her gün b�r avuç fındık, badem
bölge normal �şlevler�n� yer�ne ge- • F�z�ksel ve sosyal olarak akt�f ve cev�z yemeye çalışın.
t�remez. olun: F�z�ksel akt�v�te ve sosyal • Kal�tel� uyku alın: Kal�tel� uyku b�r çok hastalı-
Demans hastalığı, bey�n hücreler�- etk�leş�m, demans başlangıcını ğı önleme ve hayat kal�tes�n� yükseltmek �ç�n
n�n zarar görmes�nden kaynakla- gec�kt�reb�l�r ve semptomlarını öneml�d�r. Eğer uyku apnen�z varsa ya da
nır. Bu hasar, bey�n hücreler�n�n azaltab�l�r. Daha fazla hareket ed�n yüksek sesle horluyorsanız b�r uzmana başvu-
b�rb�rler�yle �let�ş�m kurma yete- ve haftada 150 dak�ka egzers�z run.
nekler�n� engeller. Bey�n hücreler� yapmayı hedefley�n.
