Page 16 - ماهنامه شماره 18 برای فردا
P. 16
16شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
بـهدنبـالبرو نریـزیاحساسـاتدرونـیاسـتوایـنامـر درایـرانمصـرفم یشـود کـه 62تـنازآن،شیشـهاسـت محـدود کـردن شـرار تهای انسـانی معتبـر م یدانسـت.
ب هطـور طبیعـی باعـث بـروز خشـونت در افـراد م یشـود؛ (فارس نیوز)1396، 4؛ بنابراین ،مصرف مواد مخدر و الکل در قـرن بیسـتم فرویـد و لورتـر دیـدگاه «وحشـ یگری» را
اافمــرااردواخنشـشنوناسـتاراانزاجطتریـماقعتیجمربـع ٔتهقمدنشــادهدردبهیـساـیدامر ییگیمروناـقد.ع م یتواندازجملهعللپرخاشگریدرایرانب هحسابآید؛ مطـرح کردنـد کـهسـائقخشـونترا مشـخص هایذاتیو
درآزمای شهـاموجـوداتمطیعبهجن گجویانوحشـی اماداستانبهعواملبیوشیمیاییخونختمنم یشود. چار هناپذیردر انسـانتلقیم یکرد.فرویدتوضیحم یداد
تبدیـل شـد هاند و از سـوی دیگـر ،شکسـ تهای شـدید عوامـلدیگـرینیـزوجـوددارند کهافـرادرابهابـرازواعمال کـه خشـونت انسـان از تکان ههـای عصبـی ویرانگـر آغـاز
سـلطهرابـهوجـودآوردهاسـت؛بنابرایـن،افـرادم یتواننـد م یشـودوایـنتکان ههـاانـرژیاولیـۀ«میـلبـهمـرگ»رابه
«دریافتپاداشدرمقابلخشـونت»رابیاموزند .کودکی خشونتسـوقم یدهند. سمت«مرگغریزی»سوقم یدهد.لورنز کهمتخصص
کـه اقدامـات تهاجمـ یاش کـودکان دیگـر را م یترسـاند رفتار حیوانات بود ،خشـونت را «سـازگاری انسـان نسـبت
و او را بـه اهدافـش م یرسـاند ،ب هاحتما لزیـاد ب هطـور ناکامیوخشونت بهخودتخری بگری»دانستوآنراامریذاتیوعمومی
پی شرونـد های تهاجمـی م یشـود (پترسـون و دیگـران، روبـرت بـران و همکارانـش در سـال ،2001تعـدادی از مطـرح کـرد.اومعتقـدبـودا گـرایـننیـرویدرونـیویرانگـر
.)1967در آ بهـایسـواحلسـومالی،پرداخـتبـاج150 مسـافرانانگلیسـیسـوار بـریـک کشـتیرامـوردمطالعـه تخلیهنشود،مانندفنرتح تفشاررو یهمجمعم یشود
میلیـوندلاریبه کشـت یربایاندرسـال،2008بـهدزدان قـرار دادنـدوپـیبردنـدمیـزانخشـونتدر روزهایـی کـه ومناجاسیــبییربـهـرااخیتواخهـلیـد ٔهشـهید؛بجناناـبراییبــوندب؛اایـمـادبـدیهدگدنابهـاهالیـجـیاکهی
دریایـی پـاداش مـ یداد (ب یب یسـی ،)2008 ،درنتیجـه قای قهایماهیگیریفرانسویبندررامسدودم یکردند، خشونتراامریغریزیوذاتیتلقیم یکردباتحقیقات
بیشتربود.بهنظرآ نهانرسیدنبههدفباعثم یشد انجا مشـده ب هوسـیلۀ بنـدورا و همکارانـش تغییـر کـرد و
کشـت یرباییرابیشـترم یکـرد. این افراد خشـونت بیشـتری نشـان دهند؛ بنابراین ،این خشـونتامـریفرهنگـیوقاب لیادگیـریشـناختهشـد.
آلبـرت بنـدورا (« )1997نظریـۀ یادگیـری اجتماعـی »6را سـؤال مطـرح شـد کـه چگونـه ناکامـی بـه پرخاشـگری اهسنـوزتنکاهحمیـسۀتمقیشـم ًاخباخصشوودنقیتقـدریارتدبرامغـطبزاششـندا؛بخااتیهننحشـادله،
مطـرح کـرد .او معتقـد اسـت کـه مـا ن هتنهـا خشـونت و تبدیـلم یشـود.آ نهـاپـیبردنـد کهناکامیهمیشـهبه دانشمنداننشانداد هاند کهقشرپیشانیقاتلاننسبت
بـازده خشـونت را تجربـه م یکنیـم ،بلکـه بـا مشـاهدۀ خشـونتنم یانجامـد؛بلکـهزمانی کهناکامـیقاب لفهم بـهافـرادبهنجـار14درصـدفعالیـت کمتـرداردو15درصـد
دیگـران آن را یـاد م یگیریـم .بـر همیـن اسـاس ،تماشـای نباشـد،بهپرخاشـگریمنجرخواهدشد.لئوناردبرکویتز کوچ کتـر اسـت .روانشناسـان معتقدنـد تأثیـر یادگیـری
رفتـار پرخاشـگرانۀ بزر گسـالان ،رفتـار پرخشـونت را در ()1978،1989نیزبهاینموضوعپیبردوآنراتأیید کرد. خشونتاز نسلیبهنسلدیگرمنتقلشود.روانشناس
کـودکان افزایـش م یدهـد .بنـدورا ( )1979معتقـد اسـت برکوتیزاستدلال کردخشمزمانیبرافروختهم یشود که فنلانـدی،لاجـرپتـز()1979بـااعمالخشـونتنسـبتبه
زندگـی روزمـره ،مـا را در معـرض مد لهـای تهاجمـی در فـردیـاسیسـتمی کـهمـارانـاکامم یکنـد،امـکانعملکرد مو شها،مو شهاییپرخاشگرتولیدکردوباایجادمحیط
خانواده،خرد هفرهن گهاورسان ههایدست هجمعیقرار دیگـرینیـزداشـتهباشـد؛امـابرخلافمیـلمارفتـار کرده مناسـب ،مو شهایـی آرام پـرورش داد .بعـد از تکـرار ایـن
م یدهد .کودکانی کهازلحاظفیزیکیتهاجمیهستند، ابنارژشدی.پرخاشگرایانهمستقیم ًابهمنبعشواردنم یشود. فرایندتا 25نسل،اومجموع هایاز مو شهایوحشیو
ب هاحتما لزیـادپـدرومادرانیتنبی هکننـدهدارند کـهآ نها مـایـادم یگیریـمتـااز وا کنـشمتقابـلمسـتقیم(تلافـی) مجموع هایازمو شهایآرامراپدیدآورد؛بنابراین،مزاج
رابـامد لسـازیخشـونت،جیـغ،سـیلیوضـربوشـتم اجتناب کنیموب هجایآن،خصوم تهایمانرابااهداف خشـونت(میـزانشـدتووا کن شپذیریما)تاحـدودی
بزرگ کرد هاندوتعلیمداد هاند(پترسونودیگران.)1982، ایم نتـر جایگزیـن کنیـم .جانشی نسـازی 5در فرهنـگ بـا مـا متولـد م یشـود و بـا وا کن شهـای دسـتگاه عصبـی
ای نگونـه والدیـن خـود اغلـب پـدر و مـادری تنبی هکننـده مـاناآشـنانیسـت.زمانـی کـهفـردیعصبانیـتخـودرااز سمپاتیک کنترلم یشود؛باای نحال،فرهنگخشونت
داشـت هاند (اشـتراوس و گلیـز1980،؛ بنـدورا و والتـرز، موضوعدیگریدرذهننگهدارد،حتیتوهینی کوچک
.)1959این رفتار تنبیهی ممکن اسـت تشـدید شـود و به رواابنرنفمجـایرانگییزشـد)ودم؛ممکثا ًلن (کهب هطور طبیعیهیچوا کنشی نقشمهمیدر پرخاشـگرشـدنافراددارد.
سوءاستفادهبینجامد؛بنابراینم یتوان گفتخشونت، اسـت منجـر بـه وا کنـش افراطـی حـال نگاهـی بـه فرهنـگ خشـونت در کشـور خودمـان
خـود عامـل خشـونت اسـت .محیط اجتماعـی در خـار ج ممکناسـتفردمقداریپولب هدلیلنقصدر عملکرد بیندازیـم .نسـلی کـه در ناآرامـی جنـگ و کشـتار پـرورش
ازخانـهنیـزای نگونهمد لهـارافراهمم یکند.درجوامعی دسـتگاهخودپردازازدسـ تدادهباشـدوبعدبدوندلیل م ییابـد،بـاشمشـیروتفنـگبـازیم یکنـدوبامشـکلات
کهتصویر«مردپرخاشگر»تحسینم یشود،پرخاشگری بر سـر همسـر ،دوسـت یا فرزندش فریاد بکشـد. متعدداجتماعی،فرهنگیواقتصادیبزرگم یشودودر
ب هآسـانیبـهنسـ لهایجدیـدمنتقلم یشـود(شـورت، ا گرجامعۀایرانیراباتوجهبهایننظریاتبررسی کنیم، یک کلامدرفرهنگخشونترشدم یکند،فرهنگیپراز
1969؛ کارترایـت)1975 ،؛ ب هعنوا نمثـال ،خرد هفرهنـگ درخواهیـمیافـت کهناکامـیدرعرص ههایمختلفجزء خشونترانیزبهنسلبعدیخودانتقالخواهددادوا گر
باندهـاینوجـوان ،کاربـرانتـاز هواردخـودرابـامد لهـای اتفاقـاتهـرروزۀزندگـیمـردماسـت.امـروزبـرایهـر کاری تدبیـریبرایآناندیشـیدهنشـود،اینخشـونتمـارابه
کـهپـابـهاداراتدولتـیوخصوصیبگذاریـم،برای گرفتن
تهاجمـی پـرورش م یدهـد. وام،تسـهیلات،پلیـسو...بـاضوابطـیبرخـوردم یکنیم پرخاشـگرترینمل تهاتبدیلخواهـد کرد.
مـردم وا کنـش تهاجمـی را بـا تجربـه و همچنیـن بـا کـهناکا مکننـد ههسـتند؛نابرابـریجنسـیتیونـژادیدر
مشاهدۀمد لهایتهاجمییادم یگیرند؛اماچهزمانی تماماقشـارجامعهدیدهم یشـود؛ یافتنشـغلمناسـب عواملشیمیاییخون
وا کن شهـای تهاجمـی اتفـاق م یافتـد؟ بنـدورا ()1979 دشـوار اسـت و داشـتن رابطه شـرط استخدام در بسیاری
معتقـدبـودتجرب ههـایآزاردهندهماننـدناامیـدی،دردو ازمرا کـزوسـازما نهاشـدهاسـت.درعرصـۀتولیـد،میـزان تحقیقاتنشانم یدهندکهسطحهورمونتستسترون1
توهیـنم یتواندموجبوا کنشتهاجمـیدرافرادشـود. ناکامـیرام یتـوانب هوضـوحدر کارخان ههـاینیم هسـاز و برسـحطسحاایـسینهتعورمصـبویننوتیزحمریسـتکقپیرمخًااباشمگرصـریتأثفایلـرکم لیگوذماروادد.
درستاست کهچنینتجرب ههاییماراازلحاظعاطفی تعطی لشـدهدید.میزانبیکاریقشـرتحصی لکرده،فرار مخدررابطهدارد.طبقنظرانجمنروا نشناسانامریکا2
تحریـک م یکنـد؛ امـا آیـا شـدت عمـل مـا بـه عواقبـی کـه نخبگانونداشـتنآزادیبیان،همگیاز عواملناکامی ،در50درصـدازقت لهـاو50درصـدازدعواهـایخانگـیو
پی شبینیم یکنیمبسـتگیدارد؟خشـونتبهاحتما ل در جامعـۀ امـروز ایـران اسـت .درواقـع مـا عصبی هسـتیم؛ حملاتخیابانی،حمل هکنندهیاقربانیاز الکلاستفاده
زیـادزمانـیاتفـاقم یافتـد کـهمـاآنراب یخطـروبـاارزش چـونب هشـدتنـاکامشـد هایموایـندر حالـیاسـت کـه کرده بودند؛ اما وضعیت ما امروز چگونه است؟ طبق آمار
سیسـتم ناکا مکننـده امـکان حکمرانـی بهتـر ،اختالس سـازمان بهداشـت جهانی ( ، 3)2014ایران رتبۀ 19مصرف
م یدانیـم. کمتر،تسـهیلاتبیشـتروتولی ِدبیشـترراداشـتهودارد. سـالیانۀ الـکل را در میـان مصر فکننـدگان الـکل را دارد و
ایـنرتبـهدرمیـانافـرادغیرالکلـی166،اسـت کـهباتوجه
حوادث دردناک یادگیریپرخاشگری بـهممنوعیـ تمصـرفالکلرتبۀبسـیاربالاییمحسـوب
م یشـود.علاو هبرایـن،قائ ممقـامدبیـرکلسـتادمبـارزهبـا
درروا نشناسـیاجتماعـی،دردیرا کـهبـهبروزخشـونت در نظری ههـای پرخاشـگری براسـاس غریـزه و ناامیـدی مـوادمخـدراعالم کـرد،سـالانه ۵۰۰تـنانـواعمـوادمخـدر
منجـر شـود «درد روا نشـناختی» یـا «سـرخوردگی» فـرضبـرایـناسـت کهسیسـتممعیـوبیافـردمتخاصم
م ینامند.دردباعثتشدیدخشونتدرانسانم یشود.
بسـیاریاز مام یتوانیمچنینوا کنشـیراپساز دردپایا
11. Testosterone 44. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940131000879
22. APA 55. Displacement
_33. http://www.who.int/substance_abuse/publications/global 66. Social Learning Theory
alcohol_report/en/
